Kościół i klasztor oo. Karmelitów Na Piasku w Krakowie

Według legendy, kościół Na Piasku został ufundowany przez Władysława Hermana w 1087 r., jako wotum za cudowne uzdrowienie. W rzeczywistości świątynię założyła ok. 1390 r. królewska para: Jadwiga i Władysław Jagiełło. Jeszcze w czasie budowy, w 1397 r., kościół pw. Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny oddano zakonowi karmelitów, sprowadzonemu wówczas z Czech do Krakowa. Budowa gotyckiej świątyni została ukończona na przełomie XV i XVI w. W 1587 r. pożar spustoszył karmelitańskie zabudowania, jednak już ok. 1600 r. zakończono ich odbudowę. W czasie potopu szwedzkiego kościół i budynki klasztorne zostały zburzone.

Kościół i klasztor oo. Pijarów w Krakowie, fot. K. Schubert MIK 2020

Obecny kształt kościoła pochodzi z czasów jego odbudowy po najeździe szwedzkim (1656-1679). Wykorzystano w niej pozostałości gotyckich murów – powtórzono obrys prezbiterium i korpusu dawnego kościoła. Fasada świątyni, szeroka i bezwieżowa, naśladuje układ krakowskiego kościoła świętych Piotra i Pawła. Dzisiejsza karmelitańska świątynia jest budowlą barokową, o układzie bazylikowym z wydłużonym prezbiterium i szeroką nawą główną oraz nawami bocznymi w formie głębokich kaplic. Wnętrze nakrywają sklepienia kolebkowe i krzyżowe. Najciekawszymi obiektami świątyni są ołtarz główny i stalle w prezbiterium. Ołtarz jest dziełem snycerza Jerzego Hankisa (1698-1699) i przedstawia scenę Nawiedzenia św. Elżbiety przez Matkę Bożą. Również stalle z malowanymi przez Antoniego Konikowicza scenami z życia proroków Eliasza i Elizeusza przypisywane są warsztatowi Hankisa.

Przylegająca do nawy od strony południowej kaplica Matki Bożej Piaskowej została wzniesiona dla ochrony obrazu Marii z Dzieciątkiem, namalowanego na ścianie zewnętrznej kościoła ok. 1500 r. Kaplica pochodzi z lat 1637-1641, a jej kopułę i sklepienie pokrywa polichromia autorstwa Franciszka Piotra Molitora (1756). Obok znajduje się kaplica Matki Bożej Szkaplerznej, którą opiekuje się istniejące od XVI w. Bractwo Szkaplerza.

Od strony północnej kościoła znajdują się zabudowania klasztoru. Sklepienia dolnych krużganków zostały w latach 60. XVIII w. pokryte malowidłami iluzjonistycznymi przedstawiającymi historię kościoła i obrazu Matki Bożej Piaskowej, począwszy od cudu Władysława Hermana. Malowidła przypisywane są malarzowi Michałowi Popławskiemu.

Fundacja klasztoru karmelitów trzewiczkowych na Piasku w Krakowie
Autor: Tadeusz M. Trajdos
Publikowany: Nasza Przeszłość, T. 60 : 1983, s. 91 – 127

Kult Matki Bożej w Klasztorze OO. Karmelitów na Piasku w Krakowie i jego promocja w Polsce
Autor: Benignus Józef Wanat OCD
Publikowany:

Folia Historica Cracoviensia. Facultas Historiae Ecclesiae PAT, Kraków, 1997-1998, vol. 4-5, s. 185-213, wydawca: Papieska Akademia Teologiczna w Krakowie. Wydział Historii Kościoła

Pamiątka z Krakowa. Opis tego miasta i jego okolic, cz. 2
Autor: Józef Mączyński
Wydawnictwo: nakładem i drukiem Józefa Czecha (reprint: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1989)
Miejsce wydania: Kraków, 1845

Kościół Karmelitów na Piasku
Autor: Władysław Włodarczyk
Publikowany: Rocznik Krakowski, T. XXXVI (36): 1963, s. 87-126

Kościół i klasztor karmelitów trzewiczkowych na Piasku w Krakowie. (Kronika Stowarzyszenia Historyków Sztuki: Streszczenie referatu wygłoszonego na zebraniu naukowym oddziału krakowskiego w dniu 8.VI. 1955 r.)
Autor: Władysław Włodarczyk
Publikowany: Biuletyn Historii Sztuki, Wydawca: Państwowy Instytut Sztuki, Warszawa 1960, Rok XXII, nr 1, s. 113-115

Krakowskie sanktuaria: Cracovia sacra, czyli przewodnik po krakowskich sanktuariach
Autor: Michał Rożek
Wydawnictwo: Wydawnictwo Karpaty
Miejsce wydania: Kraków, 1995

Legendarne początki kościoła Karmelitów na Piasku
Autor: Michał Rożek
Publikowany: Echo Krakowa, nr 154, R. 1995

Pani Piaskowa- Pani Krakowa
Autor: Michał Rożek
Publikowany: Echo Krakowa, nr 224, R. 1995

Symbolika i magia Krakowa
Autor: Michał Rożek
Wydawnictwo: PWN
Miejsce wydania: Warszawa, Kraków, 2000

Kościół na Piasku czyli opis historyczny założenia i rozwoju kościoła OO. Karmelitów na Piasku w Krakowie
Autor: Jan Rogalski
Wydawnictwo: Ojcowie Karmelici
Miejsce wydania: Kraków

Kaplica karmelitańska Matki Boskiej Piaskowej w Krakowie. Nieznane dzieło architekta królewskiego Jana Trevano
Autor: Antoni Tomasz Piotrowski
Publikowany: Biuletyn Historii Sztuki, R. XLVI, nr 4, 1984

Historia sztuką i modlitwą pisana: przewodnik po świątyniach Archidiecezji Krakowskiej
Autor: Józef Nowobilski
Wydawnictwo: Wydawnictwo Św. Stanisława BM Archidiecezji Krakowskiej
Miejsce wydania: Kraków, 2000

Skarby krakowskich klasztorów
Autor: Janusz Tadeusz Nowak, Witold Turdza
Wydawnictwo: Muzeum Historyczne Miasta Krakowa
Miejsce wydania: Kraków, 2000

Iluminowane rękopisy księgozbioru OO. Karmelitów na Piasku w Krakowie
Autor: Feliks Kopera, Leonard Lepszy
Publikowany: Feliks Kopera, Leonard Lepszy, Zabytki Sztuki w Polsce, II: Iluminowane rękopisy księgozbiorów OO. Domikanów i OO. Karmelitów w Krakowie, nakładem Polskiej Akademji Umiejętności, Skład Główny w Księgarni Gebethnera i Wolffa, Warszawa, 1926, s. 47-85

Barokowe kościoły Krakowa
Autor: Franciszek Klein
Publikowany: Rocznik Krakowski, T. XV (15): 1913, s. 97-204

Historya o kościele OO. Karmelitów i kaplicy na Piasku, oraz wiadomość o obrazie Najświętszej Maryi Panny cudami wsławionym podana w skróceniu i wyjątkach
Autor: Romuald Kaczkowski
Wydawnictwo: nakładem autora
Miejsce wydania: Kraków, 1883

Karmelici na Piasku w Krakowie
Autor: Piotr Droździk, Marek Wcześny
Wydawnictwo: GOLDRUK, Wojciech Gołachowski
Miejsce wydania: Nowy Sącz, 2010

Sanktuarium Maryjne w kościele OO. Karmelitów na Piasku w Krakowie. Dzieje kultu i kaplicy
Autor: Janina Bieniarzówna, Antoni Tomasz Piotrowski
Wydawnictwo: Prowincja OO. Karmelitów
Miejsce wydania: Kraków, 1983

Matka Boża na Piasku
Autor: MaM
Publikowany: „Gazeta Wyborcza”, nr 300, R. 1996 Dekoracja malarska biblioteki klasztoru OO. Karmelitów na Piasku w Krakowie Autor: Paweł Pencakowski Publikowany: Rocznik Krakowski, T. LXIX, Kraków, 2003

IV Małopolskie Dni Dziedzictwa Kulturowego 14-15 września
Publikowany: Dziennik Polski, nr 213, R. 2002

Leksykon kościołów Krakowa
Autor: Michał Rożek, Barbara Gondkowa
Wydawnictwo: Verso
Miejsce wydania: Kraków, 2003

Przewodnik po zabytkach i kulturze Krakowa
Autor : Michał Rożek
Wydawnictwo : PWN
Miejsce wydania : Warszawa, Kraków, 1993

Kleynoty Stołecznego Miasta Krakowa albo Koscioły, y co w nich jest widzenia godnego y znacznego, w Krakowie, w Drukarni Akademickiey, r. 1745
Autor: Piotr Jacek (Hiacynt) Pruszcz
Wydawnictwo: KAW (fotooffset wyd. J. Turowskiego, Kraków 1861)
Miejsce wydania: Kraków, 1983

Historia i architektura Krakowa w zarysie
Autor: Jacek Purchla, Marcin Fabiański
Wydawnictwo: Wydawnictwo Literackie
Miejsce wydania: Kraków, 2001

Kraków: przewodnik historyczny
Autor: Michał Rożek
Wydawnictwo: Wydawnictwo Dolnośląskie
Miejsce wydania: Wrocław, 1997

Ulicami Krakowa
Autor: Jerzy Kossowski, Leszek Ludwikowski
Wydawnictwo: Wydawnictwo Artystyczno- Graficzne
Miejsce wydania: Kraków, 1968

Encyklopedia Krakowa
Red. : red,. prowadzący Henryk Stachowski ; aut. Elżbieta Adamczyk [et al.]
Wydawnictwo : Warszawa ; Kraków : Wydawnictwo Naukowe PWN. – XIV, [2], 1135, [1] s. : il. ; 30 cm.
Miejsce wydania : Warszawa, Kraków, 2000

Kraków
Autor: Jan K. Ostrowski
Wydawnictwo: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe
Miejsce wydania: Warszawa, 1992

Sztuka Krakowa
Autor : Tadeusz Dobrowolski
Wydawnictwo : Wydawnictwo Literackie, wyd. V, (red.) Władysław Leśniewski
Miejsce wydania : Kraków, 1978

Przewodnik po zabytkach i kulturze Krakowa
Autor: Michał Rożek
Wydawnictwo: Wydawnictwo Naukowe PWN
Miejsce wydania: Warszawa, Kraków, 2000

Zwiedzamy Kraków: przewodnik turystyczny
Autor: Michał Rożek
Wydawnictwo: PTTK „Kraj”
Miejsce wydania: Warszawa, Kraków, 1989

Przewodnik po zabytkach i kulturze Krakowa
Autor : Michał Rożek
Wydawnictwo : [Wyd. 2]. – Wydawnictwo Naukowe PWN. Oddział. – 718 s. : il., pl. ; 21 cm.
Miejsce wydania : Warszawa, Kraków, 1997

Przewodnik po zabytkach i kulturze Krakowa
Autor: Michał Rożek
Wydawnictwo: PWN
Miejsce wydania: Warszawa, Kraków, 1993

Kraków i okolice : przewodnik
Autor : Leszek Ludwikowski
Wydawnictwo : „ Sport i Turystyka” ; [oprac. kartogr. Henryka Całkowa, Janusz Szewczuk (mapa załącznik)]. – Wyd. 3 uzup. – 219, [1] s., [1] k. pl. kolor. ; 19 cm
Miejsce wydania : Warszawa, 1991

Kraków. Przewodnik dla zwiedzających miasto i jego okolice
Autor: Karol Estreicher
Wydawnictwo: nakładem Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, druk W. L. Anczyca i Spółki
Miejsce wydania: Kraków, 1938

Kraków. Przewodnik dla zwiedzających miasto i jego okolice, wyd. III rozszerzone Autor: Karol Estreicher
Wydawnictwo: wyd. Łódzkie Zakłady Graficzne, Krajowa Agencja Wydawnicza (reprodukcja techniką fotooffsetową: nakładem Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, Kraków 1938)
Miejsce wydania: Kraków, 1989

Zabytki architektury i budownictwa w Polsce, z. 7: Województwo Krakowskie
Autor: Marian Kornecki, Andrzej Fischinger, Lepiarczyk Józef, Tadeusz Chrzanowski
Wydawnictwo: Ministerstwo Kultury i Sztuki, Zarząd Muzeów i Ochrony Zabytków, Ośrodek Dokumentacji Zabytków, PWN
Miejsce wydania: Warszawa, 1971

Dane teleadresowe:

adres: ul. Karmelicka 19, Kraków

gmina: Kraków

powiat: Kraków

GPS: N: 50° 3' 54", E: 19° 55' 53"

gospodarz: Zakon Karmelitów Trzewiczkowych w Krakowie

www: http://www.parafia.karmelici.pl/

e-mail: [email protected]

telefon: 12 632 67 52 wew. 133

Obiekty w pobliżu:

(najedź kursorem myszy na zdjęcie, aby uaktywnić strzałki nawigacyjne)