Muzeum Etnograficzne w Tarnowie

Muzeum Etnograficzne zostało utworzone jako osobny oddział Muzeum Okręgowego w 1984 r., chociaż zbiór etnograficzny wyodrębniono z jego zasobów już w 1976 r. Jest jednym z sześciu oddziałów Muzeum Okręgowego. Mieści się w parterowym budynku dawnego zajazdu podmiejskiego, pochodzącym z 2. poł. XVIII w.

Muzeum ma w swoich zbiorach kolekcję rzemiosła, sztuki ludowej, strojów regionalnych, a także przedmiotów codziennego użytku. Region, z którego pochodzą eksponaty, obejmuje kilka grup etnograficznych. Należą tu Krakowiacy Wschodni, grupa Pogórzan z zachodniej część Pogórza Ciężkowickiego, ludność podgórska z Pogórza Wielicko-Bocheńskiego i grupa Lachów Sądeckich.

Wśród zorganizowanych przez muzeum w ostatnich latach wystaw warto wymienić prezentowane w 2001 r. „Tradycyjne rzemiosła regionu”. Pokazane zostały wówczas warsztaty rzemieślnicze wraz z pełnym wyposażeniem używanych w nich narzędzi, a także produkowane przez nie wyroby. Można było zobaczyć wnętrze kuźni, warsztat garncarski, kołodziejski, rymarski, stolarski, tkacki, koszykarski, powroźniczy. Niezwykle ciekawa była również wiosenna wystawa z 2004 r., pod nazwą „Ludowe przeżywanie Pasji”. Zgromadzone na niej eksponaty, niezwykle ekspresyjne i barwne, ukazywały ludowe zwyczaje związane z okresem przedwielkanocnym.

W muzeum odbywają się też imprezy cykliczne, prezentowane na dziedzińcu przed budynkiem. Pod nazwą „Rytmy roku” kryją się etnograficzne rejestracje obyczajów ludowych, styczniowy „Tarnowski karnawał” przypomina tradycje kolędnicze, wiosenne „Malowane kamienice” promują ludowe malarstwo z okolic Zalipia, we wrześniu prezentowane są obyczaje żniwne i dożynkowe, a cykl zamykają „Adwentowe posiady” w grudniu, nawiązujące do zapomnianych obyczajów adwentowych.

Muzeum Etnograficzne w Tarnowie posiada ponadto jedyny w Polsce zbiór cyganologiczny. Gromadząca dokumentację historii i kultury Cyganów kolekcja powstała w 1979 r. Oprócz stałej wystawy poświęconej tradycji i historii Romów, w maju, sierpniu i październiku organizowane są imprezy cykliczne związane z obyczajami cygańskimi. Jest to „Cygańskie lato” z ogniskiem, kilkudniowa wędrówka wozami taborowymi z Tarnowa do Szczurowej („Tabor Pamięci”) oraz kończąca sezon „Cygańska Jesień”.

Tekst: Barbara Sanocka, maj 2008