Przeskocz do treści
zabytkowe sklepienie

Fort nr 44 Tonie w Krakowie

Fort opancerzony nr 44 „Tonie” należy do zewnętrznego, 57-kilometrowego pierścienia umocnień stałych dawnej Twierdzy Kraków. Jest najniezwyklejszym pośród ponad stu zachowanych budowli obronnych twierdzy, co wynika z tego, że był realizowany w dwóch epokach historii sztuki fortyfikacyjnej. Powstał jako jedno z dzieł typowych w Krakowie i w Europie, w latach 1881–1884, tj. w epoce fortów artyleryjskich.

FORT NR 44 TONIE W KRAKOWIE, fot. J. Nowostawska-Gyalókay (MIK, 2013) CC BY SA 3.0
FORT NR 44 TONIE W KRAKOWIE, fot. J. Nowostawska-Gyalókay (MIK, 2013) CC BY SA 3.0

20 lat później, już w epoce nowoczesnych fortów pancernych, został kompleksowo zmodernizowany. Wówczas zastosowano tu m.in. pancerne wieże wysuwalno-obrotowe, wyjątkowe w naszej części Europy. W I wojnie światowej twierdza odegrała rolę operacyjną na froncie wschodnim, we wrześniu 1939 roku „Tonie” wzięły udział w osłonie Krakowa przed natarciem od zachodu. Obiekt został uszkodzony w 1944 roku, a zaniedbany wraz z otoczeniem, porósł lasem, który obecnie stanowi ostoję zwierzyny.

Fundacja „Janus” prowadzi prace zmierzające do konserwatorskiej odnowy dla przyszłego udostępnienia zabytku.

Adamczewski J., Mała encyklopedia Krakowa, Kraków 1997. Bator J., Wojna galicyjska, Kraków 2005. Bieniarzówna J., Małecki J.M., Dzieje Krakowa, t. 3: Kraków w latach 1796–1918, Kraków 1979. Brzoskwinia W., Atlas Twierdzy Kraków, seria I, t. 16: Fort 44 „Tonie”, Kraków 2003. Brzoskwinia W., Atlas pancerzy Twierdzy Kraków, cz. I: Główne wyposażenie pancerne fortów Twierdzy Kraków, Atlas Twierdzy Kraków, seria II, t. 3, Kraków 2003. Dąbrowski J., Historia powszechna, cz. I: Wielka Wojna 1914–1918, Warszawa 1937. Łukasik H., Turowicz A., Twierdza Kraków znana i nieznana, cz. I: Odcinek północno-wschodni. Od Wisły do traktu olkuskiego, Międzyzdroje–Kraków 2001. Łukasik H., Turowicz A., Twierdza Kraków znana i nieznana, cz. III: Żelazny pierścień, Międzyzdroje–Kraków 2002. Łukasik H., Turowicz A., Twierdza Kraków znana i nieznana, cz. IV: Wokół krakowskiej twierdzy. Epizody, bohaterowie, ślady bitwy o Kraków, Międzyzdroje–Kraków 2009. Molnár F., Galicja 1914–1915. Zapiski korespondenta wojennego, Warszawa 2012. Najlepszy Przyjaciel Żołnierza. Kalendarz na rok 1915, Wimperk (Winterberg, Czechy). Polski słownik biograficzny, hasła: Władysław Długosz (t. 5, Kraków 1939–1946), Jan Goetz-Okocimski (t. 8, Kraków 1959–1960).

Dane teleadresowe:

gmina: Kraków

powiat: Kraków

Obiekty w pobliżu:
Dwór w Modlnicy (najedź kursorem myszy na zdjęcie, aby uaktywnić strzałki nawigacyjne)