Dworek Rutkowskich w Krakowie-Bronowicach
Dworek w Bronowicach Wielkich został zaprojektowany w 1926 roku przez architekta Józefa Gałęzowskiego (1877–1963) dla chirurga, prof. Maksymiliana Rutkowskiego (1867–1947), a wybudowano go w latach 1930–1932. Gałęzowski w 1908 roku wziął udział w konkursie na projekt dworu w Opinogórze. Po zdobyciu pierwszego miejsca realizacje domów dla ziemiaństwa będą w jego życiu zawodowym częstą praktyką.
Dworek ten, a właściwie willa, to budowla dwukondygnacyjna, podpiwniczona, z dwuspadowym dachem i portykiem zwieńczonym trójkątnym tympanonem. Obszerny ogród otacza dom, przed którym zakomponowano owalny podjazd. W lewym skrzydle parceli zaprojektowano ogród różany, który zgrabnie oddzielono od warzywnego aleją lipową. Przy wejściu zachował się ciekawy budynek stróżówki, a na rogu ulic Radzikowskiego i Smętnej (na tyłach ogrodu) międzywojenna stacja transformatorowa.
W dworach zaprojektowanych przez Gałęzowskiego można wyróżnić powtarzający się układ z hallem głównym w centrum domu. Dzieli on przestrzeń dworku na dwie części. Służebna mieści kuchnię, kredens, schowek, pokój dla służby i jadalnię. Z kolei część reprezentacyjna – salon, ogród zimowy (tu o kształcie sześciokąta), gabinet gospodarza, a także pokój dla gościa. Na górnej kondygnacji były zazwyczaj sypialnie państwa. Taki też charakter przyjęła willa dla Rutkowskiego.
Maksymilian Rutkowski mieszkał tu początkowo sam, a od 1934 roku wraz z małżonką Adą z Sarnów Markową (1883–1963), lekarką położną.
Po II wojnie światowej właściciele najpierw wydzierżawili, a później sprzedali całość założenia Polskiej Akademii Nauk. Dziś w dworku mieści się Zakład Fitochemii PAN.
1954–2004. 50 lat Instytutu Farmakologii Polskiej Akademii Nauk w Krakowie, red. Barbara Przewłocka, Kraków 2004. Sylwetki chirurgów polskich, red. J. Bogusz, W. Rudowski, Wrocław 1982. Śliwińska M., Wyspiański. Dopóki starczy życia, Warszawa 2017. Wyspiański S., Wesele, Kraków 1901.
gmina: Kraków
powiat: Kraków