Przeskocz do treści
zabytkowe sklepienie

Kościół pw. św. Małgorzaty Dziewicy i Męczennicy w Raciborowicach

Raciborowice, położone na północny wschód od Krakowa, istniały już zapewne w XIII w. Według Jana Długosza wywodzą swą nazwę od imienia rycerza Racibora, założyciela wsi. Potomek tegoż rycerza podarował dobra raciborowickie kapitule krakowskiej. Już na początku XIV w. powstała tutaj parafia. W pierwszej połowie XV w. funkcję proboszcza w Raciborowicach sprawował Paweł z Zatora, znany wówczas kaznodzieja. On to przed 1460 r. wzniósł prezbiterium i rozpoczął budowę zakrystii. Dalsze prace budowlane prowadził od 1470 r. krakowski kanonik Jan Długosz, któremu kapituła nadała Raciborowice. Wzniesiono nawę i kruchtę od strony północnej i wykonano sklepienie prezbiterium. W tym samym czasie zbudowano dzwonnicę o dolnej kondygnacji z cegły i kamienia, a górnej z drewna. Obecna drewniana jej część pochodzi z XIX w. Prace przy budowie kościoła zakończono w 1476 r., o czym informuje wmurowana w ścianę kruchty tablica. W ciągu ponad pięciu wieków istnienia bryła świątyni nie uległa żadnym zmianom. Kościół kilkakrotnie odnawiano i poddawano zabiegom konserwatorskim.

KOŚCIÓŁ PW. ŚW. MAŁGORZATY DZIEWICY I MĘCZENNICY W RACIBOROWICACH, fot. M. Łuczak (2010) ©
KOŚCIÓŁ PW. ŚW. MAŁGORZATY DZIEWICY I MĘCZENNICY W RACIBOROWICACH, fot. M. Łuczak (2010) ©

Gotycki kościół usytuowany jest na wzniesieniu, otoczony drzewami i ogrodzeniem, w które od strony zachodniej jest włączona dzwonnica. Jest on budowlą jednonawową z prosto zamkniętym prezbiterium, węższym niż nawa, nakrytą dachem dwuspadowym z sygnaturką. Od strony północnej pogrubiona część muru nawy mieści schody na chór muzyczny, a przy ścianie prezbiterium mieści się zakrystia. Ściany kościoła i wzmacniające je uskokowe przypory zbudowano z cegieł, cokół i detale architektoniczne wykonano z kamienia.

Ozdobą powierzchni ceglanych ścian są wzory rombowe ułożone z zendrówek (mocno wypalonych cegieł) oraz dekoracyjne fryzy na zachodniej fasadzie: ząbkowy i w jaskółczy ogon. Tutaj znajduje się główne wejście do kościoła obramione portalem schodkowym, nad którym widoczny jest herb Wieniawa (głowa byka), którym pieczętował się Jan Długosz. Częściej używane jest wejście przez kruchtę od strony południowej, z portalem zdobionym motywem skręconego sznura; nad wejściem powtarza się herb Wieniawa. Kruchtę nakrywa sklepienie krzyżowo-żebrowe ze współczesną polichromią. W kruchcie, nad wejściem do nawy, znajduje się kamienna tablica erekcyjna z 1476 r. z inskrypcją oraz płaskorzeźbioną postacią św. Małgorzaty, patronki kościoła, trzymającej herb Wieniawa. Herb ten powtarza się jeszcze na zwornikach sklepień prezbiterium i kruchty. Prezbiterium jest nakryte sklepieniem krzyżowo-żebrowym, a nawa nowszym stropem drewnianym z kasetonami.

Wyposażenie wnętrza świątyni pochodzi głównie z XVII-XIX w., jednak są tutaj starsze, cenne dzieła malarstwa i rzeźby. W późnobarokowym ołtarzu głównym znajduje się gotycki krucyfiks z ok. 1440 r., na zaplecku ambony umieszczono zaś obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem, pochodzący z 1526 r. Patronce kościoła, św. Małgorzacie, poświęcono ołtarz boczny po prawej stronie, a o jej życiu opowiadają sceny namalowane na parapecie chóru. Na północnej ścianie nawy widoczny jest renesansowy cykl scen pasyjnych w architektonicznym obramieniu, odkryty w latach 60. XX w.
Wychodząc z kościoła, warto skierować się na wschód, gdzie cienista alejka prowadzi na cmentarz z kaplicą z połowy XIX w.

Architektura gotycka w Polsce
Red.: Teresa Mroczko, Marian Arszyński
Wydawnictwo: Instytut Sztuki PAN
Miejsce wydania: Warszawa, 1995

Drewniane kościoły w Małopolsce Południowej
Autor: Ryszard Brykowski, Marian Kornecki
Wydawnictwo: Ossolineum, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 176 s., [139] s. tabl. : il., err. ; 18×21 cm + 1 k. mapa złoż.
Miejsce wydania: Wrocław, 1984

Sztuka Ziemi Krakowskiej
Autor : Tadeusz Chrzanowski, Marian Kornecki
Wydawnictwo : Wydawnictwo Literackie, 743, [1] s. : il. ; 25 cm
Miejsce wydania : Kraków, 1982

Dane teleadresowe:

adres: Raciborowice 2, Michałowice

gmina: Michałowice

powiat: krakowski

GPS: GPS N: 50° 7' 8", E: 20° 1' 57"

gospodarz: Parafia pw. św. Małgorzaty Dziewicy i Męczennicy w Raciborowicach

www: http://www.parafia-raciborowice.pl/

telefon: 12 387 70 06

Obiekty w pobliżu:
Dwór w Modlnicy (najedź kursorem myszy na zdjęcie, aby uaktywnić strzałki nawigacyjne)