Zespół dworski w Łopusznej

Łopuszna, znana przede wszystkim z pięknego, drewnianego kościółka, leży nad Dunajcem, w niewielkiej odległości od Nowego Targu. Źródła historyczne podają, iż w 1575 r. wieś otrzymał od króla Stefana Batorego Walerian Poradowski za odwagę wykazaną na polu bitwy. Na początku XVII w. Łopuszna należała do kasztelana sądeckiego Hieronima Przyłęckiego. W 1772 r. Jan Lisicki herbu Prus wziął wieś w dzierżawę, a w 1787 r. rodzina Lisickich ją wykupiła. Na przełomie XVIII i XIX w. syn Jana, Romuald Lisicki, wybudował zachowany do dzisiaj zespół dworski.

Właścicielem dworu i wsi od 1824 r. był Leon Tetmajer, który ożenił się z Ludwiką, córką Romualda Lisickiego. W czasach Tetmajerów do dworu przyjeżdżało wielu znamienitych gości – pisarzy i działaczy politycznych. Później Łopuszna przeszła w ręce córki Tetmajerów, Kamili, która poślubiła Kazimierza Lgockiego. W 1892 r. Lgoccy przeprowadzili remont swojej siedziby, zmieniając jej wygląd: ściany otynkowano i pobielono, a szczyt facjatki nad wejściem ozdobiono modnymi wówczas motywami stylu szwajcarskiego. Majątek był ich własnością do 1949 r., kiedy został upaństwowiony. W 1959 r. zespół dworski poddano remontowi konserwatorskiemu, w czasie którego usunięto m.in. elementy przebudowy z 1892 r.

Obecnie w odnowionym dworze działa Muzeum Kultury Szlacheckiej. Jest ono filią zakopiańskiego Muzeum Tatrzańskiego, do którego założenie w Łopusznej należy od 1978 r. Centralnym punktem zespołu jest parterowy dwór, wzniesiony z drewna, w konstrukcji zrębowej. Nakrywa go gontowy dach łamany. Przez drewniany ganek z falistym szczytem prowadzi wejście do symetrycznie rozplanowanego wnętrza. Jest tu obecnie tworzona ekspozycja ukazująca wygląd XIX-wiecznej siedziby średniozamożnej szlachty – zwiedzać można już urządzoną dworską kuchnię.

Obok dworu mieści się niewielka, drewniana oficyna, gdzie pierwotnie znajdowała się kuchnia i mieszkanie służby. W najbliższym zaś otoczeniu budynku dworskiego rozlokowane są budynki gospodarcze: spichlerz, stajnia z wozownią i obory, a także chałupa Stanisława Klamerusa, przeniesiona tutaj z zagrody nr 105 w Łopusznej. Wewnątrz urządzono ekspozycję pokazującą wnętrze domu chłopskiego z okresu międzywojennego.

Tekst: B. Sanocka (2008)

Szlak Architektury Drewnianej – Małopolska
Autor : oprac. tekstów Bartłomiej Cisowski et al.
Wydawnictwo : Wyd. 2. – Kraków : Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego. Departament Promocji i Turystyki. Zespół ds. Turystyki, – 333, [5] s. : il. ; 23 cm., ISBN 978-83-60538-61-6
Miejsce wydania : Kraków, 2010

Zabytkowe budowle Podhala
Autor : Stanisław Pagaczewski
Wydawnictwo : [Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze]. – Warszawa : Sport i Turystyka, – 62, [2] s. : il. ; 24 cm
Miejsce wydania : Warszawa, 1953

Szlak Architektury Drewnianej : mapa : 1 : 200 000
Autor: tekst na podst.: Szlak Architektury Drewnianej / T. Śledzikowski/
Wydawnictwo: Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego. Departament Środowiska i Rozwoju Wsi
Miejsce wydania: Kraków, 2004
Wersja cyfrowa publikacji:
Orawą… Podhalem… Spiszem… : gawęda krajoznawcza
Autor : Jerzy Młodziejowski
Wydawnictwo : „Sport i Turystyka”, druk : Drukarnia Wydawnicza : Kraków, wyd. I, 245, [3]., [16] s. tabl. kolor. : il., 1 faks., fot., nuty, portr. ; 25 cm
Miejsce wydania : Warszawa, 1983

Krótki rys dziejów wsi podhalańskich Gminy Nowy Targ
Autor: Feliks Kiryk
Publikowany: U podnóża Gorców. Wczoraj i dzisiaj wsi podhalańskich Gminy Nowy Targ, praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka i Bronisława Górza, wydawca: Podhalańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Nowym Targu, skład, druk, oprawa: Drukarnia „TEXT” w Krakowie, wydanie tej książki było możliwe dzięki subwencji udzielonej przez mieszkańców i władze gminy, Nowy Targ 1992, s. 337-365

Łopuszna- mała ojczyzna
Autor: Maria Smarduch
Wydawnictwo: Wydawnictwo JAK: Kraków, projekt typograficzny i łamanie Andrzej Choczewski, publikacja została sfinansowana ze środków własnych autorki oraz nakładów przekazanych przez Gminny Ośrodek Kultury w Łopusznej i Koło nr 61 „Łopuszna” im. ks. prof. J. Tischnera w Chicago
Miejsce wydania: Kraków, 2008

Chałupa Klamerusów w Łopusznej. Przewodnik
Autor: Marta Wesołowska
Wydawnictwo: Muzeum Tatrzańskie
Miejsce wydania: Zakopane, 2002

Dwory i dworki pod Tatrami
Autor: Jan Reychman
Publikowany: Wierchy, R. 16: 1938, s. 52-62

Przeszłości się nie zatopi
Autor: Wacław Nowowiejski
Publikowany: Kurier Polski, R. 1976, nr 111, s. 4

W staropolskich dworach i dworkach
Autor: Maria Majka
Publikowany: Magazyn Kulturalny, nr 4, R. 1972, s. 52-53

Skansen w Łopusznej
Autor: Adam Liberak
Publikowany: Słowo Powszechne, R. 1976 (5 XI), nr 253, s. 2

Szlakiem Seweryna Goszczyńskiego przez Gorce: Łopuszna- Kiczora- Turbacz- Łopuszna. Przewodnik turystyczny
Autor: Zbigniew Kresek
Wydawnictwo: Zakład Wydawniczo-Propagandowy PTTK: Kraków, (Seria: Górskie Szlaki Biograficzne PTTK)
Miejsce wydania: Warszawa, 1981

Stanisława Cerchy nie wydana monografia wsi Łopuszna
Autor: Ryszard Kantor
Publikowany: Rocznik Podhalański, R. IV: 1987, nr 13, s. 47-55

Zespół dworski w Łopusznej
Autor: Maria Majka
Publikowany: Materiały i Sprawozdania Konserwatorskie województwa krakowskiego, wyd. Wojewódzki Konserwator Zabytków. Zespół Dokumentacji Zabytków, Kraków, 1971-72, s. 257-272

Losy dworku Tetmajerów w Łopusznej
Autor: W.K.
Publikowany: Wierchy, R. 24: 1955, s. 180

Powstaje skansen w Łopusznej
Autor: (j.)
Publikowany: Dziennik Polski, nr 216, R. 1976 (22 IX), s. 6

Dziennik podróży do Tatrów
Autor: Seweryn Goszczyński
Wydawnictwo: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, (Biblioteka Narodowa. Seria 1, nr 170), oprac. Stanisław Sierotwiński
Miejsce wydania: Wrocław, Kraków, 1958

Podhale
Autor: Jan Reychman
Wydawnictwo: Nasza Księgarnia, 56 s. : il. ; 24 cm., (Biblioteka Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego. Piękno Polski)
Miejsce wydania: Warszawa, 1949

Zabytki sztuki w Polsce. Inwentarz topograficzny, część III, woj. Krakowskie, tom 1, zeszyt 1, powiat nowotarski
Autor : Tadeusz Szydłowski
Wydawnictwo : Wydawnictwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego
Miejsce wydania : Warszawa, 1938

Muzealnictwo skansenowskie na Podhalu
Autor: Tadeusz Szczepanek
Publikowany: Muzea skansenowskie w Polsce, red. Franciszek Midura, wyd. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne- Oddział w Poznaniu, Poznań, 1979, s. 162-170

Drogami skalnej ziemi : Podtatrzańska włóczęga krajoznawcza
Autor : Hanna Pieńkowska, Tadeusz Staich
Wydawnictwo : Wydawnictwo Literackie, – 569, [2] s., [4] k. tabl. : il., mapy ; 26 cm
Miejsce wydania : Kraków, 1956

W zgodzie z naturą, historią i duchem czasu (O ochronie zabytków na Podtatrzu)
Autor: Teresa Jabłońska, Zbigniew Moździerz
Publikowany: Rocznik Podhalański , nr 13, R. IV: 1987, s. 357-401

Ułamek z podróży archeologicznej po Galicyi, odbytej w r. 1849 przez Józefa Łepkowskiego i Józefa Jerzmanowskiego

Autor: Józef Łepkowski, Józef Jerzmanowski
Publikowany: Biblioteka Warszawska, R. 1850, t. III

Rzemiennym dyszlem po dworach
Autor: Maciej Rydel
Publikowany: Spotkania z Zabytkami, 1994, nr 12, s. 30-32

Zabytki na trasach turystycznych województwa krakowskiego
Red. : Janusz Smólski
Wydawnictwo : Krajowa Agencja Wydawnicza RSW „Prasa – Książka – Ruch”, [120] s., [1] k. tabl. złoż : fot., il., mapa ; 30 cm
Miejsce wydania : Kraków, 1975

Katalog zabytków sztuki w Polsce : T. 1: Województwo Krakowskie, [1] Tekst, [2] Ilustracje
Red. : Jerzy Szablowski
Wydawnictwo : Państwowy Instytut Sztuki. Dział Inwentaryzacji Zabytków
Miejsce wydania : Warszawa, 1953

Małopolskie muzea na wolnym powietrzu: architektura drewniana
Autor: Joanna Hołda et al. (tekst)
Wydawnictwo: Departament Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Turystyki Urzędu Marszałkowskiego Woj. Małopolskiego
Miejsce wydania: Kraków, 2008

Przewodnik po muzeach i zbiorach w Polsce
Autor : Stanisław Lorentz
Wydawnictwo : Warszawa : Wydawnictwo „Interpress”, wyd. 3 uzup., 520, [4] s., [132] s. tabl. (w tym 60 s. kolor.), 1 k. mapa kolor. : il., fot., pl., portr. ; 23 cm
Miejsce wydania : Warszawa, 1982

Zabytki architektury i budownictwa w Polsce, z. 7: Województwo Krakowskie
Autor: Marian Kornecki, Andrzej Fischinger, Lepiarczyk Józef, Tadeusz Chrzanowski
Wydawnictwo: Ministerstwo Kultury i Sztuki, Zarząd Muzeów i Ochrony Zabytków, Ośrodek Dokumentacji Zabytków, PWN
Miejsce wydania: Warszawa, 1971

Zespół dworski w Tomaszowicach

Zrównoważony rozwój a powiązanie z miejscem i lokalną społeczością- Dwór w Tomaszowicach
Autor: Jakub Kronenberg
Publikowany: Zrównoważony rozwój- Zastosowania, red. Tomasz Bergier, Jakub Kronenberg, wyd. Fundacja Sendzimira, Kraków, 2011, s. 52-65

hasło: Tomaszowice
Publikowany: Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, T. XII, red. Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski, Warszawa, 1892

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, T. XII
Wydawnictwo: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, (przedruk z oryg., Druk. Wieku, 1892)
Miejsce wydania: Warszawa, 1977

Oblicza polskiego dworu
Autor: Stanisław Markowski, Maciej Rydel
Wydawnictwo: Migut Media S.A.
Miejsce wydania: Warszawa, 2003

Dane teleadresowe:

adres: ul. Gorczańska 2, Łopuszna

gmina: Nowy Targ

powiat: nowotarski

GPS: N: 49° 28' 18", E: 20° 7' 35"

gospodarz: Muzeum Tatrzańskie im. Dra Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem

www: http://www.muzeumtatrzanskie.com.pl/?strona,menu,pol,glowna,0,0,1394,ant.html

e-mail: [email protected]

telefon: 18 265 39 19

Obiekty w pobliżu:

(najedź kursorem myszy na zdjęcie, aby uaktywnić strzałki nawigacyjne)