Kościół pw. św. Elżbiety Węgierskiej w Trybszu

Spiska wieś Trybsz powstała przypuszczalnie w drugiej połowie XIV w., jednak pewną datą potwierdzającą jej istnienie jest rok 1589, kiedy została wymieniona w dokumencie sprzedaży klucza niedzickiego. Trybsz do 1640 r. był filią parafii w Krempachach, później przynależał do Frydmana, a w 1769 r. stał się samodzielną parafią. Obecnie opiekę duszpasterską nad parafią sprawują cystersi.

Dokładny czas powstania drewnianego kościoła nie jest znany: zbudowano go prawdopodobnie w drugiej połowie XVI lub pierwszej połowie XVII w. Kiedy na początku XX w. wzniesiono nowy murowany kościół, drewniany popadł w ruinę. W 1924 r. rozebrano kościelną wieżę izbicową i kruchtę. Na szczęście w latach 30. XX w. dostrzeżono unikalny charakter zdobiących wnętrze kościoła malowideł i wykonano prace zabezpieczające. W latach powojennych kościół gruntownie odrestaurowano i kilkakrotnie poddano zabiegom konserwatorskim. Obecnie znów wymaga prac konserwatorskich – trwa pozyskiwanie koniecznych funduszy.

Polichromię zdobiącą wnętrze kościoła wykonano w 1647 r. z inicjatywy ówczesnego proboszcza Jana Ratułowskiego z Frydmana. Ksiądz Ratułowski był człowiekiem wykształconym, doktorem praw krakowskiej uczelni. Układając program dekoracji malarskiej, dobrał on sceny i tematy tak, by pokazać i utrwalić wiernym prawdy oraz dogmaty wiary. Towarzyszące przedstawieniom napisy łacińskie objaśniają pokrótce wizerunek lub temat. Polichromię wykonano temperą wprost na deskach, szczeliny pomiędzy belkami zaklejając paskami płótna dla wyrównania podłoża.

Kościół jest niewielki, drewniany, jednoprzestrzenny z wydłużonym, trójbocznie zamkniętym prezbiterium. Dach i ściany pokryte są gontem. Całe wnętrze kościoła zdobią malowane barwne sceny biblijne, wizerunki świętych oraz elementy architektoniczne i roślinne. Przedstawienia skomponowano w dwóch pasach obiegających wnętrze, rozdzielonych malowanym gzymsem z napisami i zwieńczonych malowanym fryzem. W górnej partii ścian poszczególne przedstawienia rozdzielone są malowanymi kolumnami. Na głównej ścianie prezbiterium w centrum widoczny jest Mojżesz z tablicami i Aaron z gałązką, po prawej stronie św. Jan Kanty i św. Piotr, a po lewej św. Stanisława ze Szczepanowa i patronka kościoła  św. Elżbieta Węgierska. Południową ścianę prezbiterium i nawy zajmuje rząd wizerunków Apostołów. W dolnej części ścian ukazani są czterej Ojcowie Kościoła oraz częściowo zatarta scena pasyjna z klęczącym Chrystusem i narzędziami Męki.

Na północnej ścianie prezbiterium przedstawiono sceny maryjne: wizerunek Matki Bożej Niepokalanie Poczętej, Zwiastowanie i Nawiedzenie. Nad dawnym wejściem do zakrystii ukazano Jezusa Triumfującego, powożącego wozem zaprzężonym w owieczki. Północną ścianę nawy zdobią przedstawienia związane z życiem Chrystusa: Boże Narodzenie, pokłon Trzech Króli oraz scena ukazania się Chrystusa Maryi po Zmartwychwstaniu. Pod tymi przedstawieniami widoczna jest nieco zatarta scena sądu nad Chrystusem. Strop prezbiterium zajmuje kompozycja przedstawiająca Wniebowzięcie i Koronację Matki Bożej na tle krajobrazu okolic Trybsza. Miejscowy krajobraz z panoramą gór jest również ukazany na stropie nawy w scenie Sądu Ostatecznego. Interesujące są, niestety prawie nieczytelne, przedstawienia siedmiu grzechów głównych na parapecie chóru, którym pierwotnie towarzyszyły napisy w języku polskim.

Tekst: B. Sanocka (2010)

Pieniny i ziemia sądecka
Autor : Jan Wiktor
Wydawnictwo : Kraków : Wydawnictwo Literackie, 386, [2] s. : fot., il. ; 26 cm + wkładka, indeks
Miejsce wydania : Kraków, 1958

Pieniny i ziemia sądecka
Autor : Jan Wiktor
Wydawnictwo : Kraków : Wydawnictwo Literackie, – 536, [2] s. : fot. ; 21 cm
Miejsce wydania : Kraków, 1956

Pieniny i ziemia sądecka
Autor : Jan Wiktor
Wydawnictwo : Kraków : Wydawnictwo Literackie, – wyd. 3 uzup. – 475, [1] s. : il. ; 26 cm
Miejsce wydania : Kraków, 1965

Szlak Architektury Drewnianej : mapa : 1 : 200 000
Autor: tekst na podst.: Szlak Architektury Drewnianej / T. Śledzikowski/
Wydawnictwo: Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego. Departament Środowiska i Rozwoju Wsi
Miejsce wydania: Kraków, 2004
Wersja cyfrowa publikacji:
Orawą… Podhalem… Spiszem… : gawęda krajoznawcza
Autor : Jerzy Młodziejowski
Wydawnictwo : „Sport i Turystyka”, druk : Drukarnia Wydawnicza : Kraków, wyd. I, 245, [3]., [16] s. tabl. kolor. : il., 1 faks., fot., nuty, portr. ; 25 cm
Miejsce wydania : Warszawa, 1983

Trybsz kościół drewniany
Autor: Rafał Monita, Andrzej Skorupa
Wydawnictwo: Astraia, wyd. I
Miejsce wydania: Kraków, 2010

Akcja drewno: Polichromia kościoła w Trybszu. [Przedstawienia na malowidłach w kościele w Trybszu]
Autor: Ewa Różalska
Publikowany: Spotkania z Zabytkami, 2004, nr 6

Kościoły polskiego i słowackiego Spisza
Autor: Stanisław Apostoł, Grzegorz Kubal
Wydawnictwo: Wydawnictwo Arete II, na zlecenie Urzędu Gminy Łapsze Niżne
Miejsce wydania: Łapsze Niżne, 2005

Zabytkowe kościoły polskiego Spisza
Autor: Andrzej Skorupa
Wydawnictwo: Wydawnictwo i Drukarnia
Miejsce wydania: Kraków, 2001

Drogami skalnej ziemi : Podtatrzańska włóczęga krajoznawcza
Autor : Hanna Pieńkowska, Tadeusz Staich
Wydawnictwo : Wydawnictwo Literackie, – 569, [2] s., [4] k. tabl. : il., mapy ; 26 cm
Miejsce wydania : Kraków, 1956

Zabytkowe kościoły Tatr, Podhala, Orawy, Spisza
Autor: Tadeusz Swat, Mieczysław Szczepański
Wydawnictwo: Wydawnictwo „Ornament”
Miejsce wydania: Warszawa, 1997

Ilustrowany przewodnik po Spiszu, Orawie, Liptowie i Czadeckiem
Autor: Mieczysław Orłowicz
Wydawnictwo: wydano staraniem Komitetu Narodowego Obrony Spisza, Orawy i Podhala
Miejsce wydania: Lwów-Warszawa, 1921

hasło: Trybsz
Publikowany: Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, T. XII, red. Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski, Warszawa, 1892

Zabytki na trasach turystycznych województwa krakowskiego
Red. : Janusz Smólski
Wydawnictwo : Krajowa Agencja Wydawnicza RSW „Prasa – Książka – Ruch”, [120] s., [1] k. tabl. złoż : fot., il., mapa ; 30 cm
Miejsce wydania : Kraków, 1975

Kościoły drewniane Karpat i Podkarpacia : przewodnik
Autor : Magdalena i Artur Michniewscy, Marta Duda, Sebastian Wypych
Wydawnictwo : Pruszków : „Rewasz” ; Białystok : „Orthodruk”, – 240 s., [32] s. tabl. kolor. : il., mapy ; 17 cm., ISBN 83-85557-88-3, („Rewasz”) ISBN 83-85368-79-5
Miejsce wydania : Pruszków, Białystok, 2001

Drewniane kościoły w Małopolsce Południowej
Autor: Ryszard Brykowski, Marian Kornecki
Wydawnictwo: Ossolineum, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 176 s., [139] s. tabl. : il., err. ; 18×21 cm + 1 k. mapa złoż.
Miejsce wydania: Wrocław, 1984

Sztuka Ziemi Krakowskiej
Autor : Tadeusz Chrzanowski, Marian Kornecki
Wydawnictwo : Wydawnictwo Literackie, 743, [1] s. : il. ; 25 cm
Miejsce wydania : Kraków, 1982

Dane teleadresowe:

adres: ul. św. Elżbiety 149, Trybsz

gmina: Łapsze Niżne

powiat: nowotarski

GPS: GPS N: 49° 23' 57", E: 20° 15' 1"

gospodarz: Parafia pw. św. Elżbiety Węgierskiej w Trybszu

www: http://www.parafiatrybsz.bnx.pl/news.php

e-mail: [email protected]

telefon: 18 265 61 49

Obiekty w pobliżu:

(najedź kursorem myszy na zdjęcie, aby uaktywnić strzałki nawigacyjne)

KOŚCIÓŁ PW. ŚW. ELŻBIETY WĘGIERSKIEJ W TRYBSZu (przewodnik) from Małopolski Instytut Kultury

KOŚCIÓŁ PW. ŚW. ELŻBIETY WĘGIERSKIEJ W TRYBSZU: "Zagadka w kościele" (quiz) from Małopolski Instytut Kultury