Ratusz w Nowym Sączu

Miasto Nowy Sącz, położone na trakcie handlowym prowadzącym z Węgier do Krakowa, lokowane było w 1292 r. przez króla czeskiego Wacława II. Usytuowane na ziemi biskupów krakowskich, w widłach Kamienicy i Dunajca, miało zastąpić Stary Sącz, którego mieszkańców chciano tutaj przenieść.

Ośrodkiem układu urbanistycznego Nowego Sącza jest prostokątny rynek z wybiegającymi symetrycznie ulicami: po trzy na wschód i zachód, a po dwie na południe i północ. Najstarszy nowosądecki ratusz mieścił się nieopodal kościoła św. Małgorzaty, przy ul. Świętego Ducha. Kolejna siedziba władz miasta usytuowana była w północnej części rynku i pochodziła z 2. poł. XV w. lub początku XVI. Ratusz, rozbudowany w 2. poł. XVI w. w stylu renesansowym, do XVII w. był piętrowym budynkiem z wieżą i zegarem. W 1834 r. podwyższono go i dobudowano portyk kolumnowy. Po pożarze w 1893 r. został rozebrany.

Inicjatorem budowy nowego ratusza był burmistrz Lucjan Lipiński. Gmach zaprojektowany przez budowniczego miejskiego Jana Perosia wzniesiono w latach 1895-1897. Wykonawcą usytuowanego pośrodku rynku budynku ratusza był znany krakowski architekt, Karol Knaus. Powstała monumentalna, zwarta budowla z wieżą oraz reprezentacyjną salą posiedzeń. Zadbano również o otoczenie siedziby władz miejskich: w 1898 r. wokół ratusza urządzono skwery.

Z zewnątrz budynek otrzymał wystrój eklektyczny, a wnętrza zaprojektowano w stylu neorenesansowym i neobarokowym. Umieszczone centralnie wewnątrz budynku, reprezentacyjne schody wiodą na wysoki parter i piętro, a przede wszystkim do sali posiedzeń. Nakrywa ją neorenesansowy strop kasetonowy, a ściany zdobią malowidła przedstawiające ważne postacie i wydarzenia z dziejów miasta, m.in. króla Kazimierza Wielkiego oraz powitanie Jana III Sobieskiego wracającego spod Wiednia. Malowidła te wykonał w 1911 r. Piotr Spitzmann-Karwosiecki; uzupełniono je w 1956 r. W sali znajdują się również niezwykle dekoracyjne piece kaflowe, ozdobione wizerunkiem Orła Białego. Na półpiętrze klatki schodowej znajduje się ocalała z pożaru starego ratusza tablica, ufundowana w 1892 r. z okazji 600-lecia lokacji miasta.

Gdy pod koniec XIX w. powstawał nowosądecki ratusz, krytykowano jego usytuowanie i architekturę oraz celowość tego kosztownego przedsięwzięcia. Dzisiaj stojący pośrodku rynku ratusz jest jedną z najbardziej charakterystycznych budowli miasta i najlepszym punktem widokowym Nowego Sącza.

Tekst: B. Sanocka (2008)

Z wieży ratuszowej
Autor : Jerzy Leśniak, Sławomir Sikora
Wydawnictwo : Nowy Sącz : Goldruk, wyd. 2 popr. i poszerz. 129, [15] s. : il. kolor. ; 30 cm
Miejsce wydania : Nowy Sącz, 2007

Dolina Dunajca : przewodnik
Autor : Lesław Bochenek
Wydawnictwo : Krajowa Agencja Wydawnicza, 119 [1] s. ; 22 cm
Miejsce wydania : Kraków, 1987

Nowy Sącz, jego dzieje i pamiątki dziejowe
Autor: Jan Sygański (ks.)
Wydawnictwo: nakładem Gminy Miasta Nowego Sącza
Miejsce wydania: Nowy Sącz, 1892

Akt poświęcenia kamienia węgielnego pod budowę ratusza w Nowym Sączu: działo się to w Nowym Sączu w sobotę dnia 27 lipca 1895 roku o godzinie jedenastej przed południem
Autor: Irena Styczyńska, Mieczysław Mączka
Wydawnictwo: Sądecka Oficyna Wydawnicza Wojewódzkiego Ośrodka Kultury
Miejsce wydania: Nowy Sącz, 1985

Nowy Sącz : Z wieży ratuszowej
Autor : Jerzy Leśniak, Sławomir Sikora
Wydawnictwo : GOLDRUK, wyd. 1, 127, [2] s. : il. (gł. kolor.) ; 31 cm
Miejsce wydania : Nowy Sącz, 2006

Nowy Sącz i Ziemia Sądecka
Autor: Grzegorz Kubal
Wydawnictwo: Roksana
Miejsce wydania: Krosno, 1999

Ratusz w Nowym Sączu
Autor: Andrzej B. Krupiński
Publikowany: Dziennik Polski, nr 174, R. 1993

Ratusz nowosądecki
Autor: Andrzej B. Krupiński
Publikowany: Dunajec, R. 3: 1982, nr 43

Nowy Sącz miasto niezwykłe
Autor: Piotr Droździk, Jerzy Leśniak, Augustyn Leśniak
Wydawnictwo: „Wydawnictwo Fundacja”
Miejsce wydania: Nowy Sącz, 2004

Nowy Sącz
Autor: Henryk Cyganik, Adam Rzepecki
Wydawnictwo: Rada Miejska i Obywatelski Komitet Obchodów 700–lecia Nowego Sącza
Miejsce wydania: Nowy Sącz, 2000

Album widoków Nowego Sącza w zbiorach muzeum w Nowym Sączu
Autor: Maria Majka
Publikowany: Materiały i Sprawozdania Konserwatorskie Województwa Krakowskiego, red. Marian Kornecki, współpraca Maria Majka, wyd. Wojewódzki Konserwator Zabytków. Zespół Dokumentacji Zabytków, Wydział Kultury Prezydium WRN, Kraków, 1970, s. 213-227

Ikonografia miast województwa krakowskiego w krakowskich zbiorach graficznych
Autor: Zbigniew Beiersdorf
Publikowany: Materiały i Sprawozdania Konserwatorskie Województwa Krakowskiego, red. Marian Kornecki, współpraca Maria Majka, wyd. Wojewódzki Konserwator Zabytków. Zespół Dokumentacji Zabytków, Wydział Kultury Prezydium WRN, Kraków, 1970, s. 111-213

Mury starego ratusza w Nowym Sączu
Autor: J. A.
Publikowany: Wierchy , R. 35 (73): 1966, s. 211

Sprawozdanie z zarządu miasta Nowego Sącza za czas od 13 listopada 1894, po koniec roku 1899
Autor: Lucjan Lipiński
Wydawnictwo: nakładem autora
Miejsce wydania: Nowy Sącz, 1900

Sprawozdanie burmistrza miasta Nowego Sącza z urzędowania w ubiegłym sześcioleciu od roku 1901 do roku 1906
Autor: Władysław Barbacki
Wydawnictwo: nakładem Gminy Miasta Nowego Sącza
Miejsce wydania: Nowy Sącz, 1907

Herb i pieczęcie Nowego Sącza
Autor: Marian Gumowski
Publikowany: Rocznik Sądecki, T. IV: 1960, s. 71-88

Nowy Sącz. Przewodnik po zabytkach
Autor: Jerzy Baranowski, et. al.
Wydawnictwo: Koło Przewodników PTTK Oddziału „Beskid” w Nowym Sączu, Drukarnia „Triada”, red. Irena Styrczyńska, Anna Totoń, Wiesław Piprek
Miejsce wydania: Nowy Sącz, 1994

Kraina bogata w piękno i talenty
Red.: Ryszard Kumorek
Wydawnictwo: KAW
Miejsce wydania: Kraków, 1984

Ułamek z podróży archeologicznej po Galicyi, odbytej w r. 1849 przez Józefa Łepkowskiego i Józefa Jerzmanowskiego

Autor: Józef Łepkowski, Józef Jerzmanowski
Publikowany: Biblioteka Warszawska, R. 1850, t. III

Leksykon miast województwa małopolskiego
Autor : Paweł Kutaś, Jerzy Leśniak
Wydawnictwo : PROMO. – 235 s. : il. kolor. ; 30 cm
Miejsce wydania : Kraków, 2007

Sztuka Ziemi Krakowskiej
Autor : Tadeusz Chrzanowski, Marian Kornecki
Wydawnictwo : Wydawnictwo Literackie, 743, [1] s. : il. ; 25 cm
Miejsce wydania : Kraków, 1982

Dane teleadresowe:

gmina: Nowy Sącz

powiat: Nowy Sącz

Obiekty w pobliżu:

(najedź kursorem myszy na zdjęcie, aby uaktywnić strzałki nawigacyjne)