Kościół pw. Matki Bożej Różańcowej w Przydonicy

Nazwa położonej na Pogórzu Rożnowskim wsi Przydonica pochodzi od słowa przedan (czasownik ‘przedać’ – sprzedać) i być może oznaczała wieś „sprzedaną” lub „handlującą”. Już w XIV w. powstała tutaj parafia, która w późniejszym okresie połączona została z parafią w pobliskim Podolu. Pełne prawa parafialne otrzymała, czy też odzyskała, dopiero w 1925 roku za sprawą tarnowskiego biskupa Leona Wałęgi.

Najcenniejszym zabytkiem wsi jest drewniany kościół pw. Matki Bożej Różańcowej. Świątynię, początkowo pod wezwaniem św. Katarzyny, wybudowano około 1527 roku, prawdopodobnie na miejscu starszego kościoła. Jednonawowa gotycka budowla o konstrukcji zrębowej i dobudowaną w późniejszym okresie wieżą stanowi cenny przykład architektury drewnianej w Małopolsce. 

Na szczególną uwagę zasługuje wnętrze świątyni i jej wystrój. Znajdziemy tu cenne gotyckie elementy detalu architektonicznego i wyposażenia oraz późnorenesansowe malowidła. 

Pomiędzy nawą a prezbiterium uwagę przykuwa łuk tęczowy z belką, na której umieszczono figurę Ukrzyżowanego Chrystusa oraz opłakujących Go: Matkę Boską, Jana Ewangelistę i Marię Magdalenę. Grupa rzeźbiarska datowana jest na drugą połowę XVI wieku. Piękny przykład rzemiosła ciesielskiego reprezentują trzy późnogotyckie portale prowadzące do nawy głównej: główny – z roślinną dekoracją malarską i kartuszami z herbami Gierałt (vel Osmoróg) i Gryf, boczny, wiodący z niewielkiej kruchty, zamknięty trójlistnie, oraz prowadzący do zakrystii, zamknięty łukiem w typie tzw. oślego grzbietu. Takim samym łuku zwieńczone są obramienia okienne. 

Ściany prezbiterium pokrywają późnorenesansowe polichromie, powstałe prawdopodobnie w pierwszej poł. XVII wieku z fundacji książąt Ostrogskich, ówczesnych patronów kościoła. Barwne malowidła przedstawiają m.in. sceny Męki Pańskiej, legendę o św. Stanisławie – biskupie i męczenniku, chrzest Chrystusa w Jordanie, postaci śś. Wawrzyńca, Marcina i Floriana oraz czterech ewangelistów. Ze źródeł wiadomo, że malowidła były odnawiane w roku 1862 i 1904. Ostatnią gruntowną konserwację przeszły w 2002 roku.

W ołtarzu głównym, pochodzącym z drugiej połowy XVIII lub początku XIX w., znajdował się starszy obraz Matki Boskiej Pocieszenia (obecnie przechowywany w pobliskim kościele parafialnym). Wizerunek otoczony jest silnym lokalnym kultem i przyciąga licznych pielgrzymów. 

Szczególnie cenne są dwa gotyckie tryptyki, pełniące funkcje ołtarzy bocznych. Pierwszy z nich to piętnastowieczny tryptyk z przedstawieniem Matki Bożej Apokaliptycznej – ukoronowanej, obleczonej w Słońce, stojącej na półksiężycu, w prawej ręce trzymającej Dzieciątko, a w lewej kwiat lilii. Na awersach skrzydeł tryptyku umieszczono przedstawienia śś. Katarzyny Aleksandryjskiej i Barbary, zaś na rewersach sceny Zwiastowania. W podstawie tryptyku (predelli) umieszczona została późnogotycka płaskorzeźba z XVI w., z Chrystusem Zbawicielem, Matką Boską, św. Janem Ewangelistą oraz prawdopodobnie z śś. Grzegorzem Wielkim i Hieronimem. Według badaczy nie jest ona spójna z malowidłami tryptyku i być może pochodzi z wcześniejszego ołtarza bocznego. Drugi tryptyk pochodzi z pierwszej połowy XVI w. i przedstawia Matkę Boską z Dzieciątkiem w asyście śś. Katarzyny Aleksandryjskiej i Mikołaja oraz klęczącą u stóp Marii postać fundatora. Na awersach skrzydeł wyobrażono sceny życia św. Katarzyny, zaś na rewersach sceny Męki Pańskiej. 

Obecnie drewniany kościół pw. Matki Bożej Różańcowej w Przydonicy nie pełni funkcji kościoła parafialnego. Jest okazjonalnie wykorzystywany do kultu oraz czasowo udostępniany do zwiedzania.

W bliskim sąsiedztwie kościoła stoi drewniano-murowany spichlerz plebański, wybudowany prawdopodobnie na początku XX wieku.