Kościół pw. św. Michała Archanioła w Szalowej
W Beskidzie Niskim, u podnóża Góry Maślanej położona jest niewielka wieś Szalowa. Lokowano ją prawdopodobnie w XIII w. na prawie niemieckim. W XV i XVI w. należała do rodziny Szalowskich herbu Strzemię, którzy byli arianami i przy swym dworze w Szalowej przypuszczalnie wznieśli zbór. Jako innowiercy musieli w XVII w. opuścić swój majątek. Szalowa stała się wówczas własnością rodziny Jordanów, później Gładyszów, a pod koniec XIX w. należała do Salomei Nowakowej.
Parafia w Szalowej powstała przed 1375 r. Budowę obecnego kościoła pw. Michała Archanioła rozpoczęto w 1736 lub 1739 r., a ukończono w 1756 r. Powstanie tejże świątyni poprzedziło wykonanie jej modelu, który obecnie jest przechowywany w Muzeum Narodowym w Krakowie.
Kościół wzniesiono dzięki ówczesnemu właścicielowi wsi, Krzysztofowi Jordanowi, oraz miejscowemu proboszczowi, ks. Wojciechowi Stefanowskiemu, który ufundował część wyposażenia.
Drewniany kościół, zbudowany w konstrukcji zrębowej, jest trójnawową bazyliką o fasadzie flankowanej dwiema niskimi wieżami i zamkniętej trójkątnym szczytem z rzeźbą Michała Archanioła walczącego z szatanem. Takie rozwiązanie architektoniczne było charakterystyczne dla barokowych kościołów murowanych, których naśladownictwem jest szalowska świątynia.
Niezwykle bogate i interesujące jest wyposażenie wnętrza kościoła, pochodzące w większości z XVIII w. Barokowy i rokokowy wystrój utrzymany jest konsekwentnie w biało-błękitno-złotej tonacji. Pokrywająca ściany, sklepienie prezbiterium i strop nawy rokokowa polichromia została wykonana ok. poł. XVIII w. i uzupełniona w 1808 r. Głównym jej motywem są kwiaty pokrywające ściany i strop; na sklepieniu prezbiterium widnieje malowana dekoracja architektoniczna. Kulminacją iluzjonistycznego malarstwa jest ściana tęczowa z rzeźbioną Grupą Ukrzyżowania, której malowane tło stanowi widok Jerozolimy. Malowana postać żołnierza na koniu, przebijającego włócznią bok Ukrzyżowanego, wyposażona została w rzeźbioną rękę z włócznią.
Drewniane, bogato rzeźbione, późnobarokowe ołtarze mają dekorację rokokową z poł. XVIII w. W ołtarzu głównym, ozdobionym lustrami, mieszczą się XVIII-wieczne obrazy Trójcy Świętej i św. Michała Archanioła. Równie bogato są dekorowane rokokowe konfesjonały, stalle oraz ławki z 2. poł. XVIII w.
Tekst: B. Sanocka (2008)
Szlak Architektury Drewnianej – Małopolska
Autor : oprac. tekstów Bartłomiej Cisowski et al.
Wydawnictwo : Wyd. 2. – Kraków : Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego. Departament Promocji i Turystyki. Zespół ds. Turystyki, – 333, [5] s. : il. ; 23 cm., ISBN 978-83-60538-61-6
Miejsce wydania : Kraków, 2010
Inwentaryzacya zabytków Galicyi zachodniej. Powiat gorlicki
Autor : Stanisław Tomkowicz Publikowany : Teka Grona Konserwatorów Galicyi Zachodniej. T. 1 / [przedm. Maryan Sokołowski]. – Kraków : nakł. Grona Konserwatorów Galicyi Zachodniej, 1900 (Kraków : Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego pod zarządem J. Filipowskiego). – XV, 557, [2] s., [7] k. tabl. : il. ; 32 cm, s. 167 – 319
Gorlicka ósemka : przewodnik
Autor : Andrzej Piecuch
Wydawnictwo : Nowy Sącz : „Wydawnictwo Fundacja”, – 104 s. : il. (w tym kolor.) ; 21 cm
Miejsce wydania : Nowy Sącz, [2005]
Gorlicka ósemka : przewodnik
Autor : Andrzej Piecuch
Wydawnictwo : Nowy Sącz : Wydawnictwo i Drukarnia Nova Sandec ; Gorlice : Wydział Promocji i Rozwoju Gospodarczego Urzędu Miejskiego w Gorlicach, wyd. 2 rozsz., 156 s. : il. kolor. ; 21 cm, bibliogr. s. 154 – 155
Miejsce wydania : Gorlice, 2009
Szlak Architektury Drewnianej : mapa : 1 : 200 000
Autor: tekst na podst.: Szlak Architektury Drewnianej / T. Śledzikowski/
Wydawnictwo: Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego. Departament Środowiska i Rozwoju Wsi
Miejsce wydania: Kraków, 2004
Wersja cyfrowa publikacji:
Krajobraz kulturowy Polski : Województwo Małopolskie
Red.: Janusz Bogdanowski
Wydawnictwo : Stowarzyszenie „Kultura i Natura” im. Jana Gwalberta Pawlikowskiego, Wydawnictwo VADEMECUM, druk: Drukarnia Skleniarz, 240 s., [8] s. tabl., [1] k. mapa luz. : il. ; 23 cm. – (Biblioteka Stowarzyszenia „Kultura i Natura” ; t. 1)
Miejsce wydania : Kraków, Warszawa, 2001
Drewniana architektura sakralna Karpat polskich i jej prezentacja w skansenach Polski południowej
Autor: Zygmunt Lewczuk
Publikowany: Zeszyty sądecko- spiskie, T.1 , wyd. Muzeum Okręgowe w Nowym Sączu, Nowy Sącz, 2006, s. 114-119
Malarstwo ścienne w budownictwie drewnianym
Autor: Józef Dutkiewicz
Publikowany: Wiadomości Konserwatorskie, nr 5, R. 1958, s. 9-27
Kościoły drewniane Małopolski (Woode churches of Little Poland)
Red.: Jadwiga Marcinek
Wydawnictwo: Regionalny Ośrodek Studiów i Ochrony Środowiska Kulturowego w Krakowie
Miejsce wydania: Kraków, 2000
hasło: Szalowa
Publikowany: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, T. 11, wyd. z zasiłku kasy pomocy dla osób pracujących na polu naukowem imienia D-ra Mianowskiego, (przedruk), Warszawa, 1890, s. 772 – 773
Wersja cyfrowa publikacji
Powiat gorlicki
Autor: Stanisław Tomkowicz
Publikowany: Teka Grona Konserwatorów Galicyi Zachodniej, T. I , wyd. nakładem Grona Konserwatorów Galicyi Zachodniej, Kraków, 1900
Atlas zabytków architektury w Polsce
Autor: Jerzy Zygmunt Łoziński, Adam Miłobędzki
Wydawnictwo: „Polonia”
Miejsce wydania: Warszawa, 1967
Kościoły drewniane Karpat i Podkarpacia : przewodnik
Autor : Magdalena i Artur Michniewscy, Marta Duda, Sebastian Wypych
Wydawnictwo : Pruszków : „Rewasz” ; Białystok : „Orthodruk”, – 240 s., [32] s. tabl. kolor. : il., mapy ; 17 cm., ISBN 83-85557-88-3, („Rewasz”) ISBN 83-85368-79-5
Miejsce wydania : Pruszków, Białystok, 2001
Pomniki sztuki w Polsce, T.1 : Małopolska
Autor : Zygmunt Jerzy Łoziński
Wydawnictwo : Arkady- XXVII, 489 s., 3 mapy luz. : fot., pl., rys. ; 20 cm
Miejsce wydania : Warszawa, 1985
Szlak Architektury Drewnianej : Małopolska
Autor : Bartłomiej Cisowski, Marta Duda ; współpr. Paulina Wawrzak ; konsult. merytor. Tadeusz Śledzikowski ; red. map Aurelia Hołubowska
Wydawnictwo : Kraków : Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego. Departament Edukacji i Kultury. Zespół ds. Turystyki, – 295 s. : il., mapy ; 24 cm., ISBN 83-89283-52-2
Miejsce wydania : Kraków, 2005
Drewniane kościoły w Małopolsce Południowej
Autor: Ryszard Brykowski, Marian Kornecki
Wydawnictwo: Ossolineum, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 176 s., [139] s. tabl. : il., err. ; 18×21 cm + 1 k. mapa złoż.
Miejsce wydania: Wrocław, 1984
Sztuka Ziemi Krakowskiej
Autor : Tadeusz Chrzanowski, Marian Kornecki
Wydawnictwo : Wydawnictwo Literackie, 743, [1] s. : il. ; 25 cm
Miejsce wydania : Kraków, 1982
adres: 38-331 Szalowa 14
gmina: Łużna
powiat: gorlicki
GPS: N: 49° 40' 55", E: 21° 1' 26"
gospodarz: Parafia św. Michała Archanioła w Szalowej
(najedź kursorem myszy na zdjęcie, aby uaktywnić strzałki nawigacyjne)