Muzeum Pszczelarstwa „Sądecki Bartnik” w Stróżach

Miejscowość Stróże jest położona w połowie drogi między Gorlicami a Nowym Sączem. W odległości ok. dwóch kilometrów od centrum Stróż w kierunku północnym, po prawej stronie drogi do Bobowej, znajduje się „Sądecki Bartnik”. Rozłożony jest wśród łagodnych wzgórz porośniętych lasem i sadami. Jest tutaj nie tylko Muzeum Pszczelarstwa z bogatą kolekcją uli, ale i Gospodarstwo Pasieczne produkujące miód.

„Sądecki Bartnik” powstał w 1991 r., ale jego gospodarz, Janusz Kasztelewicz, zajmuje się działalnością pszczelarską od 1973 r. Gospodarstwo Pasieczne posiada około 1000 rodzin pszczelich dostarczających miodu, a oprócz tego skupuje miód, pozyskuje mleczko oraz inne pszczele produkty i eksportuje je za granicę. „Sądecki Bartnik” wydał także kilka książek o tematyce pszczelarskiej i od kilku lat zdobywa nagrody na kongresach Międzynarodowej Organizacji Pszczelarskiej „Apimondia”.

Od 2000 r. można tutaj oglądać unikalny zbiór ponad stu uli, zgromadzony w większości przez krakowskiego kolekcjonera Bogdana Szymusika, a opisany przez pracowników Muzeum Etnograficznego w Krakowie. Zabytkowe ule, malowniczo rozmieszczone pośród owocowych drzew pochodzą z terenu całej Polski oraz z zagranicy. Są tu jedne z najstarszych uli – kłody z pnia drzewa, leżące lub stojące, mieszczące jedną lub kilka rodzin. Osobną grupę stanowią niezwykle pomysłowe ule rzeźbiarskie: ul-mnich z tynieckiego klasztoru, ul-diabeł czy ul-święty Ambroży. Proste w formie i nowocześniejsze ule ramowe zadziwiają bogactwem form i zdobień: ule architektoniczne w kształcie góralskich chatek i kościółków, ule zadaszone strzechą i zdobione zabawnymi scenkami oraz sentencjami. Zbiór uli wzbogacają wykonane przez Szymusika, drewniane tabliczki z cytatami i informacjami na temat miodu.

Kolekcji uli towarzyszy zgromadzony w chatach wystawowych zbiór narzędzi pracy pszczelarza: ubrań, ramek, podkurzaczy pasiecznych, zabytkowych wirówek do odzyskiwania miodu z plastrów. Znajduje się tutaj nawet autentyczne leziwo, czyli uprząż z lin i pasów używana przez bartników do wspinania się na wysokie drzewa.

Na terenie skansenu i gospodarstwa rozmieszczonych jest wiele rzeźb, najczęściej związanych z pszczelarstwem, np. św. Ambroży – patron pszczelarzy. Dzięki zgromadzonym w skansenie eksponatom można prześledzić długą i bogatą historię słodkiego przysmaku.

Tekst: B. Sanocka (2008)