Kościół i klasztor oo. Karmelitów Bosych w Czernej

Zagubiona pośród wąwozów i bukowego lasu Czerna, podobnie jak przed wiekami, ma charakter odizolowanej od świata pustelni. Otacza ją prawie osiemdziesięciohektarowy las, pokrywający wzgórze klasztorne oraz sąsiednie, położone po stronie wschodniej, za rzeką Eliaszówką. Oba wzgórza to teren tzw. wielkiej klauzury papieskiej, opasany ponadczterokilometrowym, kamiennym murem. W jego obrębie znajdowało się dwanaście osobnych domków pustelniczych z kaplicami. Klasztor położony na południowo-zachodnim zboczu otacza mur tzw. małej klauzury.

Karmelici to zakon pustelniczy, założony w XII w. na górze Karmel. Jedną z jego gałęzi, o surowszej regule, zatwierdzonej w 1593 r., są karmelici bosi. Przybyli oni do Polski na początku XVII w. i niedługo potem wojewodzina krakowska, Agnieszka z Tęczyńskich Firlejowa, ufundowała dla nich w Czernej kościół i klasztor oraz podarowała karmelitom pobliskie łomy dębnickiego marmuru. Kościół, wraz z jednym skrzydłem klasztornym, zbudowano w latach 1631-1640, a budowę klasztoru dokończono w ciągu kilku następnych lat. Mury otaczające założenie powstawały aż do lat 70. XVII w.

Zespół klasztorny został niezwykle oryginalnie rozplanowany: w czworobok zabudowań klasztoru wpisano kościół w formie krzyża. Klasztor tworzą cztery skrzydła na planie regularnego czworoboku o wymiarach siedemdziesiąt siedem na siedemdziesiąt metrów. Mieszczący się pośrodku kościół jest związany ze skrzydłami klasztornymi za pośrednictwem budynków znajdujących się na przedłużeniu jego ramion. W narożnych przestrzeniach pomiędzy ramionami kościoła a skrzydłami klasztoru zaplanowano wirydarze.

Kościół pw. św. Eliasza ma krótkie prezbiterium, za którym mieści się chór zakonny i ośmioboczna wieża. Kościół nakrywają sklepienia kolebkowe oraz kolebkowe z lunetami, a na skrzyżowaniu nawy i transeptu – krzyżowe. Część wyposażenia wnętrza świątyni i klasztoru oraz niektóre szczegóły architektoniczne wykonane są z czarnego marmuru dębnickiego. Oprócz portali jest to marmurowy, barokowy ołtarz główny z obrazem Anioła karmiącego Eliasza. W ołtarzu znajduje się także barokowe tabernakulum wykonane z czarnego i różowego marmuru.

Na terenie klasztoru mieści się muzeum poświęcone św. Rafałowi Kalinowskiemu, którego prochy spoczywały na tutejszym cmentarzu do 1937 r.