Zespół pielgrzymkowy w Kalwarii Zebrzydowskiej
Na południe od miasta, u szczytu góry Kalwarii położony jest barokowy kościół i klasztor Bernardynów. Kalwaryjski zespół pielgrzymkowy obejmuje także czterdzieści dwie kapliczki i kaplice dróg Męki Pańskiej i Matki Bożej, rozmieszczone na południe i wschód od klasztoru, wśród malowniczych pagórków i dolin. Założenie to jest charakterystyczną dla epoki kontrreformacji fundacją rodziny Zebrzydowskich. Zainicjował ją ok. 1600 r. Mikołaj, wojewoda krakowski, a kontynuowali (aż do 1667 r.) Jan, miecznik koronny, i Michał, wojewoda krakowski. Dalszej rozbudowy zespołu dokonali Magdalena z Konopackich Czartoryska oraz o. Gaudenty Thynell, przełożony klasztoru w latach 1793-1833.
Kościół i klasztor zostały zbudowane przez włoskiego architekta Jana Marię Bernardoniego oraz architekta i złotnika flamandzkiego Pawła Baudartha. Ten ostatni jest także autorem większości kaplic przy dróżkach, ufundowanych przez Mikołaja Zebrzydowskiego.
Świątynię poprzedza plac nazywany Rajskim. Po obu jego stronach znajdują się XIX-wieczne, filarowe podcienia z dwudziestoma czterema konfesjonałami, a zamyka go żelazna balustrada z kamiennymi słupami i posągami. Do kościoła pw. Matki Boskiej Anielskiej (Portiunculae) wiodą szerokie schody, zbudowane w latach 1927-1932.
Wejście do wnętrza prowadzi przez portal z kolumnami, umieszczony na osi dwuwieżowej fasady. Kościół zbudowano w dwóch etapach: zwrócone ku zachodowi prezbiterium powstało w latach 1603-1609, a szerszą i wyższą nawę ukończono w 1702 r. Polichromię na kolebkowym sklepieniu nawy i na ścianie tęczowej wykonał Włodzimierz Tetmajer. Nad tęczą i chórem muzycznym zachowały się fragmenty dekoracji stiukowej z 1781 r. W późnobarokowym, dwustronnym ołtarzu głównym znajduje się srebrny posąg Matki Boskiej Anielskiej, zakupiony w 1590 r. w Loreto, a od strony chóru można zobaczyć wczesnobarokowy krucyfiks.
Trzypiętrowe zabudowania klasztoru zgrupowane są wokół dwóch wirydarzy. Bliżej kościoła mieści się mniejszy i starszy wirydarz (1603-1609), na którym znajduje się studnia; przylega do niego większy, założony w latach 1654-1666.
Drogi Męki Pańskiej (Pojmania i Krzyżowa) zbudowano na wzór dróg jerozolimskich na początku XVII w. Drogi Matki Bożej (Pogrzebu i Tryumfu) założono w 1632 r. Co roku, przed Wielkanocą, na kalwaryjskich dróżkach odbywa się Misterium Męki Pańskiej.
Tekst: B. Sanocka (2008)
Klasztory bernardyńskie w Polsce w jej granicach historycznych, pod red. H. E. Wyczawskiego, Kalwaria Zebrzydowska 1985
Autor: Roland Prejs
Publikowany: Nasza Przeszłość, T. 68 : 1987, s. 273 – 276 [recenzja]
Lewicki Karol, Dzieje Kalwarii Zebrzydowskiej, Kraków 1947, 1948
Autor: Hieronim Wyczawski [recenzja]
Publikowany: Nasza Przeszłość, T. 4 : 1948 , s. 362 – 365
Kruchta zachodnia kościoła Mariackiego w Krakowie (geneza kompozycji formalnej)
Autor: Jan Samek
Publikowany: Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Historii Sztuki, zeszyt 8, nakładem Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1970, s. 99 – 150 ) [ – Kalwaria Zebrzydowska: s. 113, – Grób Chrystusa : s.s. 113 – 116, 118, 121, 125, 129, 141, – Kościół Grobu Matki Boskiej: s. 129]
Kalwaria Zebrzydowska światowym dziedzictwem kultury
Autor: Andrzej Tomaszewski
Wydawnictwo: WSD OO. Bernardynów
Miejsce wydania: Kalwaria Zebrzydowska, 2002
Kalwaria Zebrzydowska : Sanktuarium i miasto
Autor: [tekst Augustyn Chadam, Stanisław Sypniewski], [fot. Adam Bujak, Zbigniew Sypniewski]
Wydawnictwo: Calvarianum
Miejsce wydania: Kalwaria Zebrzydowska, 1994
Kalwaria Zebrzydowska, krajobraz historyczny (kulturowy) : krajobrazowy zespół parkowo-architektoniczny manierystycznej kalwarii (parku pielgrzymkowego) : Zabytek kultury Rzeczpospolitej Polskiej kierowany do wpisu na Listę Światowego Dziedzictwa
Autor: tekst, oprac. Anna Mitkowska, fot. Jacek Witaliński [i inni]
Wydawnictwo: Konwencja o Ochronie …
Miejsce wydania: Warszawa, 1998
Kalwaria Zebrzydowska. Lanckorona : Światowe Dziedzictwo Kultury UNESCO
Autor: tekst S. Biela, zdjęcia A. Dajek, S. Biela
Wydawnictwo: LAND
Miejsce wydania: Kraków, 2002
Kalwaria Zebrzydowska. Lanckorona
Autor: Krzysztof Staszkiewicz
Wydawnictwo: Krajowa Agencja Wydawnicza
Miejsce wydania: Katowice, 1981
Kalwaria Zebrzydowska : Lanckorona i okolice : przewodnik historyczny
Autor: Jerzy Henryk Harasimczyk
Wydawnictwo: Roksana
Miejsce wydania: Krosno, 2002
Kalwaria Zebrzydowska : Sanctuaire de la Passion du Seigneur et sanctuaire de la Vierge Marie
Autor: Roman Jusiak o. OFM, tł. Edward Pawul
Wydawnictwo: Dom Wydawniczy Officina
Miejsce wydania: Cracovie, 1998
Kalwaria Zebrzydowska : Passions-Mariensanktuarium : Vademecum
Autor: Mikołaj Władysław Rudyk o. OFM, fot. Berard Lasyk [i inni]
Wydawnictwo: „Calvarianum”
Miejsce wydania: Kalwaria Zebrzydowska, 2004
Kalwaria Zebrzydowska : mini przewodnik
Autor: tekst Janusz Jędrygas, fot. P. Hankus
Wydawnictwo: Grafikon
Miejsce wydania: Wadowice, [ok. 2001]
Kalwaria Zebrzydowska : na ścieżkach świętych tajemnic
Autor: Roman Oktawian Jusiak, o. OFM
Wydawnictwo: Cornelius
Miejsce wydania: Kraków, 1998
Kalwaria Zebrzydowska
Wydawnictwo: „Calvarianum” „S.l.” : Wydawnictwo System Perfekt
Miejsce wydania: Kalwaria Zebrzydowska, [200-?]
Malarstwo barokowe w sanktuarium pasyjno-maryjnym w Kalwarii Zebrzydowskiej
Autor: Maria Kucharczyk
Wydawnictwo: (b.w.), maszynopis: praca magisterska napisana pod k. prof. Romualda Oramusa, Instytut Sztuki. Wydział Pedagogiczny. Akademia Pedagogiczna w Krakowie
Miejsce wydania: [Kraków], 2002
Krótka historia Kalwarii Zebrzydowskiej
Autor: Stanisław Komornik, OFM
Wydawnictwo: „Calvarianum”
Miejsce wydania: Kalwaria Zebrzydowska, 1983
Krótka historia Kalwarii Zebrzydowskiej
Autor: Aleksy Działkowski, o. OFM
Wydawnictwo: nakładem Klasztoru OO Bernardynów
Miejsce wydania: Kalwaria Zebrzydowska, 1938
Kalwaria Zebrzydowska: sanktuarium pasyjno-maryjne: informator
Autor: Mikołaj Rudyk
Wydawnictwo: „Calvarianum”, wyd. 2
Miejsce wydania: Kalwaria Zebrzydowska, 2003
Kalwaria Zebrzydowska na tle innych ośrodków pielgrzymkowych w Karpatach Polskich
Autor: Izabela Sołjan
Publikowany: „Peregrinus Cracoviensis” 2/1995 – Materiały z sympozjum pt. „Tradycja, współczesność i przyszłość pielgrzymek w Kalwarii Zebrzydowskiej, (24-26.IV. 1995)”,wydawca: Instytut Geografii UJ, Wydawnictwo: „Secesja”, Kraków 1995, s. 77-91
Kalwaria Zebrzydowska: na ścieżkach świętych tajemnic
Autor: Jusiak Oktawian Roman, o. OFM
Wydawnictwo: „Cornelius”
Miejsce wydania: Kraków, 1998
Kalwaria Zebrzydowska na pocztówce. 400 Lecie Kalwarii
Autor: ks. płk Zygmunt Wojciech Gola
Wydawnictwo: „Calvarianum”
Miejsce wydania: Kalwaria Zebrzydowska, 2002
Obraz w kościele w Kalwarii Zebrzydowskiej. Przyczynek do potrydenckiej ikonografii franciszkańskiej
Autor : Maria Rzepińska
Publikowany : Folia Historiae Artium, wydawca: Polska Akademia Nauk-Oddział w Krakowie. Komisja Teorii i Historii Sztuki, Wrocław- Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Tom XXIII, s. 23-36
Kalwaria Zebrzydowska i jej okolice pod względem dziejowym i archeologicznym
Autor: Józef Łepkowski
Wydawnictwo: Wydawnictwo Dzieł Katolickich, wytłoczono u Stanisława Gieszkowskiego, ryciny (litografie) wykonał Karol Balicki
Miejsce wydania: Kraków, 1850
Wokół Kalwarii Zebrzydowskiej i Lanckorony. Monograficzny przewodnik turystyczny i krajoznawczy po zachodnich częściach Beskidu Średniego i Pogórza Wielickiego
Autor: Julian Zinkow
Wydawnictwo: Calvarianum
Miejsce wydania: Kalwaria Zebrzydowska, 2000
Dzieje Kalwarii Zebrzydowskiej
Autor: Hieronim Eugeniusz Wyczawski
Wydawnictwo: nakładem Prowincjonatu OO. Bernardynów
Miejsce wydania: Kraków, 1947
Kalwaria Zebrzydowska: historia klasztoru Bernardynów i kalwaryjskich dróżek
Autor: Hieronim Eugeniusz Wyczawski
Wydawnictwo: Calvarianum
Miejsce wydania: Kalwaria Zebrzydowska, 1987
Polska Jerozolima. Kalwaria Zebrzydowska
Autor: Jacek Witaliński
Wydawnictwo: Calvarianum
Miejsce wydania: Kalwaria Zebrzydowska, 2000
Architektura Kalwarii Zebrzydowskiej (1600–1702)
Autor: Jerzy Szablowski
Publikowany: Rocznik Krakowski, R. XXIV (24): 1933, s. 1-118
Kalwaria Zebrzydowska
Autor: Magdalena Swaryczewska
Wydawnictwo: Grafikon
Miejsce wydania: Wadowice, 2000
Ziemia Wadowicka. Monografia turystyczno – krajoznawcza
Autor : Aleksy Siemionow
Wydawnictwo : Wadowice : Komisja Turystyki Górskiej Oddziału PTTK [Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego] „Ziemia Wadowicka”. – 627, [1] s., [98] s. tabl. (w tym kolor.) : il., faks. mapy, portr. ; 22 cm
Miejsce wydania : Wadowice, 1984
Obraz w kościele w Kalwarii Zebrzydowskiej: przyczynek do potrydenckiej ikonografii franciszkańskiej
Autor: Maria Rzepińska
Wydawnictwo: [nadbitka z: Folia Historiae Artium, T. 23]
Miejsce wydania: Kraków, 1987
Kalwaria Zebrzydowska. Sanktuarium Pasyjno-Maryjne. Informator
Autor: Mikołaj Rudyk
Wydawnictwo: ZET
Miejsce wydania: Wrocław, 2001
Niezrealizowane projekty przebudowy kościoła OO. [Ojców] Bernardynów w Kalwarii Zebrzydowskiej w latach 1908-1910: Jan Sas-Zubrzycki, Edgar Kovats i Zygmunt Hendel
Autor: Józef Andrzej Nowobilski
Wydawnictwo: Calvarianum
Miejsce wydania: Kalwaria Zebrzydowska, 1992
Kalwaria Zebrzydowska
Autor: Wiesław Franciszek Murawiec
Wydawnictwo: Wydawnictwo OO. Bernardynów
Miejsce wydania: Kalwaria Zebrzydowska, 1987
Śladami św. Franciszka z Asyżu w poszukiwaniu kompozycyjno-krajobrazowych źródeł Kalwarii Zebrzydowskiej
Autor: Anna Mitkowska
Wydawnictwo: Calvarianum
Miejsce wydania: Kalwaria Zebrzydowska, 1993
Polskie kalwarie
Autor: Anna Mitkowska
Wydawnictwo: Zakład Narodowy im. Ossolińskich
Miejsce wydania: Wrocław, 2003
Na Lanckoronie i stokach Żarku
Autor: Adam Grodnicki
Wydawnictwo: Calvarianum
Miejsce wydania: Kalwaria Zebrzydowska, 1995
Niezwykłe zabytki [perły polskiej architektury]
Autor: Marek Piasecki, Tadeusz Glinka
Wydawnictwo: Wydawnictwo Przedsiedlik-Raniowski i Spółka
Miejsce wydania: Poznań, 2004
Perły architektury
Autor : Tadeusz Glinka, Marek Piasecki
Wydawnictwo : Poznań : Wydawnictwo Publicat , (Seria: Cuda Polski : Przedsiedlik – Raniowski i Spółka). – 96 s. : il. kolor. ; 28 cm.
Miejsce wydania : Poznań, 2006
Trzy miasta Karola Wojtyły
Autor: Roman Gajczak
Wydawnictwo: Calvarianum
Miejsce wydania: Kalwaria Zebrzydowska, 1997
Tryptyk Kalwaryjski
Autor: Roman Gajczak
Wydawnictwo: Calvarianum
Miejsce wydania: Kalwaria Zebrzydowska, 1990
Kraków. Przewodnik dla zwiedzających miasto
Autor: Karol Estreicher
Wydawnictwo: nakładem Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, wyd. 2
Miejsce wydania: Kraków, 1954
Galeria portretowa w klasztorze OO. Bernardynów w Kalwarii Zebrzydowskiej (katalog)
Autor: Janina Dzik
Wydawnictwo: Calvarianum
Miejsce wydania: Kalwaria Zebrzydowska, 2002
Zarys dziejów Kalwarii Zebrzydowskiej
Autor: Augustyn Chadam
Wydawnictwo: Calvarianum
Miejsce wydania: Kalwaria Zebrzydowska, 1984
Krótka historia Kalwarii Zebrzydowskiej
Autor: Augustyn Chadam, o. OFM
Wydawnictwo: Calvarianum
Miejsce wydania: Kalwaria Zebrzydowska, 1987
Święta Kalwarya Zebrzydowska
Autor: Czesław Bogdalski o.
Wydawnictwo: Klasztor Braci Mniejszych w Kalwaryi Zebrzydowskiej
Miejsce wydania: Kraków, 1910
Typology of European Calvaries
Autor: Elżbieta Bilska-Wodecka
Publikowany: Peregrinus Cracoviensis, R. 2000, z. 10, s. 143-164
Kalwaria Zebrzydowska
Autor: Anna Mitkowska
Publikowany: Spotkania z Zabytkami, nr 3: 1990, s. 37-41
Krótka historya kościoła Grobu Matki Bożej wystawionego w r. 1611-1911 w Kalwarii Zebrzydowskiej
Autor: Stefan Podworski
Wydawnictwo: nakładem Klasztoru Kalwaryi
Miejsce wydania: Bytom, 1911
Sanktuarium Kalwaryjskie w służbie pielgrzymującego Kościoła: materiały z sympozjum naukowego 4 czerwca 2003 r.
Red.: Wenancjusz Stasiuk
Wydawnictwo: Calvarianum
Miejsce wydania: Kalwaria Zebrzydowska, 2003
Jubileusz kalwaryjskiego sanktuarium 1602-2002
Red.: Fidelis Maciołek
Wydawnictwo: Calvarianum
Miejsce wydania: Kalwaria Zebrzydowska, 2001
Kalwaria Zebrzydowska — Polska Jerozolima skarbem Kościoła i narodu polskiego
Red.: Czesław Gniecki
Wydawnictwo: Calvarianum
Miejsce wydania: Kalwaria Zebrzydowska, 2002
Ziemia wadowicka
Autor : Adam Dziok, et. al., oprac. Edward Moskała ; rys. i układ graf. Zdana Jasińska
Wydawnictwo : Kraków : Wojewódzki Ośrodek Informacji Turystycznej ; Wydawnictwo Artystyczno – Graficzne. – 65, [3] s., [48] s. tabl. : il., 1 mapa ; 20 x 21 cm.
Miejsce wydania : Kraków, 1968
Krajobraz kulturowy Polski : Województwo Małopolskie
Red.: Janusz Bogdanowski
Wydawnictwo : Stowarzyszenie „Kultura i Natura” im. Jana Gwalberta Pawlikowskiego, Wydawnictwo VADEMECUM, druk: Drukarnia Skleniarz, 240 s., [8] s. tabl., [1] k. mapa luz. : il. ; 23 cm. – (Biblioteka Stowarzyszenia „Kultura i Natura” ; t. 1)
Miejsce wydania : Kraków, Warszawa, 2001
Budownictwo obronne i rezydencjonalne powiatu wadowickiego. Katalog
Autor: Mateusz Porębski
Wydawnictwo: Centrum Kultury, Sportu i Turystyki w Kalwarii Zebrzydowskiej
Miejsce wydania: Kalwaria Zebrzydowska, 2009
Franciszkański Kraków. Przewodnik po miejscach franciszkańskich w Małopolsce. Kraków-Wieliczka-Alwernia-Kalwaria Zebrzydowska-Harmęże
Autor: Michał Jakubczyk
Wydawnictwo: Wydawnictwo Serafin, Kuria Prowincjonalna Krakowskiej Prowincji Zakonu Braci Mniejszych Kapucynów, druk: KNOW-HOW
Miejsce wydania: Kraków, 2009
Ikonografia miast województwa krakowskiego w krakowskich zbiorach graficznych
Autor: Zbigniew Beiersdorf
Publikowany: Materiały i Sprawozdania Konserwatorskie Województwa Krakowskiego, red. Marian Kornecki, współpraca Maria Majka, wyd. Wojewódzki Konserwator Zabytków. Zespół Dokumentacji Zabytków, Wydział Kultury Prezydium WRN, Kraków, 1970, s. 111-213
Kraków. Przewodnik ilustrowany
Autor: Bogusław Michalec
Wydawnictwo: Pascal
Miejsce wydania: Bielsko-Biała, 2004
Kraków i okolice : przewodnik
Autor : Leszek Ludwikowski
Wydawnictwo : „ Sport i Turystyka” ; [oprac. kartogr. Henryka Całkowa, Janusz Szewczuk (mapa załącznik)]. – Wyd. 3 uzup. – 219, [1] s., [1] k. pl. kolor. ; 19 cm
Miejsce wydania : Warszawa, 1991
Zabytki na trasach turystycznych województwa krakowskiego
Red. : Janusz Smólski
Wydawnictwo : Krajowa Agencja Wydawnicza RSW „Prasa – Książka – Ruch”, [120] s., [1] k. tabl. złoż : fot., il., mapa ; 30 cm
Miejsce wydania : Kraków, 1975
Atlas zabytków architektury w Polsce
Autor: Jerzy Zygmunt Łoziński, Adam Miłobędzki
Wydawnictwo: „Polonia”
Miejsce wydania: Warszawa, 1967
Katalog zabytków sztuki w Polsce : T. 1: Województwo Krakowskie, [1] Tekst, [2] Ilustracje
Red. : Jerzy Szablowski
Wydawnictwo : Państwowy Instytut Sztuki. Dział Inwentaryzacji Zabytków
Miejsce wydania : Warszawa, 1953
Kraków. Przewodnik dla zwiedzających miasto i jego okolice, wyd. III rozszerzone
Autor: Karol Estreicher
Wydawnictwo: wyd. Łódzkie Zakłady Graficzne, Krajowa Agencja Wydawnicza (reprodukcja techniką fotooffsetową: nakładem Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, Kraków 1938)
Miejsce wydania: Kraków, 1989
Leksykon miast województwa małopolskiego
Autor : Paweł Kutaś, Jerzy Leśniak
Wydawnictwo : PROMO. – 235 s. : il. kolor. ; 30 cm
Miejsce wydania : Kraków, 2007
Sztuka Ziemi Krakowskiej
Autor : Tadeusz Chrzanowski, Marian Kornecki
Wydawnictwo : Wydawnictwo Literackie, 743, [1] s. : il. ; 25 cm
Miejsce wydania : Kraków, 1982
Starożytna Polska pod względem historycznym, jeograficznym i statystycznym, T. II
Autor: Michał Baliński, Tymoteusz Lipiński
Wydawnictwo: Nakładem i Drukiem S. Orgelbranda Synów
Miejsce wydania: Warszawa, 1885
adres: ul. Bernardyńska 46, 34-130 Kalwaria Zebrzydowska
gmina: Kalwaria Zebrzydowska
powiat: wadowicki
GPS: N: 49° 51′ 37″, E: 19° 40′ 14″
gospodarz: Klasztor oo. Bernardynów
e-mail: [email protected]
telefon: 33 876 63 04
(najedź kursorem myszy na zdjęcie, aby uaktywnić strzałki nawigacyjne)