Pałac w Osieku
Odległy o kilka kilometrów i położony na południe od Oświęcimia Osiek wzmiankowany był już w 1278 r. Wieś tę, znajdującą się na terenie księstwa oświęcimskiego, kupił w 1457 r. król Kazimierz Jagiellończyk z przeznaczeniem na zastawy pożyczkowe. Tą drogą Osiek trafił w 1504 r. do rąk Baltazara Dębowskiego. Później wieś wielokrotnie zmieniała właścicieli. W XVIII w. należała do rodziny Branickich, od których w 1784 r. dobra osieckie odkupił Karol Wacław Larisch. Później należały one do jego syna, Karola Józefa Larischa, a w 1867 r. znalazły się w posiadaniu Stanisława Dunin-Borkowskiego.
Po jego śmierci majątek został zakupiony przez Oskara Rudzińskiego (1885), który doprowadził go do rozkwitu. W czasie II wojny Rudzińscy zostali zmuszeni do opuszczenia Osieka, a w 1945 r. dobra upaństwowiono. W 2000 r. spadkobierca Oskara, Maciej Rudziński odzyskał pałac.
Fortalicjum w Osieku wzmiankowane jest po raz pierwszy w 1672 r., jednak istniał tutaj zapewne wcześniejszy dwór. Pierwszy pałac został wybudowany pod koniec XVIII w. przez Karola Wacława Larischa. Przebudowy tego pałacu w stylu orientalnym (mauretańskim) dokonał jego syn, Karol Józef Larisch. Za twórcę przebudowy uchodzi Franciszek Maria Lanci, który miał go ukształtować w latach 1839-1845. Dzięki współpracy właściciela i architekta powstał pierwszy na ziemiach polskich pałac w stylu mauretańskim. Piętrowy, nieregularny i malowniczy, został urozmaicony kwadratową wieżą nakrytą cebulastym hełmem; podobny hełm nakrywa ryzalit środkowy w elewacji frontowej. Nad gzymsem architekt zaprojektował ażurową ściankę o arkadkowych prześwitach, a wąskie okna zostały zamknięte podkowiastymi łukami.
Przebudowane wnętrza pałacu ozdobiono detalami i wzorami wschodnimi. Ściany i stropy zostały pokryte zawiłym wzorem sztukaterii naśladujących wzory mauretańskie. Również stolarkę wnętrz – schody, balustrady i drzwi – ozdobiły motywy orientalne. Zachowane i odnowione wnętrza sal pałacowych, zwłaszcza dekorowana arabeskowym wzorem sala balowa, przypominają scenerię z baśni tysiąca i jednej nocy.
Pałac otacza rozległy park krajobrazowy, założony w XIX w., w którym znajduje się m.in. neogotycka oficyna i stajnia z czterokolumnowym portykiem.
Tekst: B. Sanocka (2008)
Krajobraz kulturowy Polski : Województwo Małopolskie
Red.: Janusz Bogdanowski
Wydawnictwo : Stowarzyszenie „Kultura i Natura” im. Jana Gwalberta Pawlikowskiego, Wydawnictwo VADEMECUM, druk: Drukarnia Skleniarz, 240 s., [8] s. tabl., [1] k. mapa luz. : il. ; 23 cm. – (Biblioteka Stowarzyszenia „Kultura i Natura” ; t. 1)
Miejsce wydania : Kraków, Warszawa, 2001
Oświęcim i okolice (Brzeszcze, Chełmek, Kęty, Wilamowice, Zator). Monograficzny przewodnik turystyczny i krajoznawczy po wschodniej części Kotliny Oświęcimskiej
Autor : Julian Zinkow
Wydawnictwo : Oświęcim : Centrum Informacji, Spotkań, Dialogu, Wychowania i Modlitwy ; Galicyjska Księgarnia i Antykwariat. – 364 s. : il., fot., pl., mapy ; 17 cm. Miejsce wydania : Oświęcim, 1994
Zespół pałacowo-folwarczny w Osieku koło Oświęcimia
Autor: Tadeusz Śledzikowski
Publikowany: Teki Krakowskie, nr III, R. 1996
Orient w architekturze polskiej XIX w.
Autor: Tadeusz S. Jaroszewski
Publikowany: Od klasycyzmu do nowoczesności. O architekturze polskiej XVIII, XIX i XX wieku, red. Tadeusz S. Jaroszewski, wyd. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 1996
Atlas zabytków architektury w Polsce
Autor: Hanna Faryna-Paszkiewicz, Małgorzata Milanowska, Robert Pasieczny
Wydawnictwo: PWN
Miejsce wydania: Warszawa, 2001
Dwór murowany w Polsce w wieku XVI (wieża, kamienica, kasztel)
Autor: Teresa Jakimowicz
Wydawnictwo: Towarzystwo Przyjaciół Nauk. Wydział Nauk o Sztuce, PWN, (Seria: Prace Komisji Historii Sztuki, T. X)
Miejsce wydania: Warszawa-Poznań, 1979
Zabytki na trasach turystycznych województwa krakowskiego
Red. : Janusz Smólski
Wydawnictwo : Krajowa Agencja Wydawnicza RSW „Prasa – Książka – Ruch”, [120] s., [1] k. tabl. złoż : fot., il., mapa ; 30 cm
Miejsce wydania : Kraków, 1975
Atlas zabytków architektury w Polsce
Autor: Jerzy Zygmunt Łoziński, Adam Miłobędzki
Wydawnictwo: „Polonia”
Miejsce wydania: Warszawa, 1967
Katalog zabytków sztuki w Polsce : T. 1: Województwo Krakowskie, [1] Tekst, [2] Ilustracje
Red. : Jerzy Szablowski
Wydawnictwo : Państwowy Instytut Sztuki. Dział Inwentaryzacji Zabytków
Miejsce wydania : Warszawa, 1953
Zabytki architektury i budownictwa w Polsce, z. 7: Województwo Krakowskie
Autor: Marian Kornecki, Andrzej Fischinger, Lepiarczyk Józef, Tadeusz Chrzanowski
Wydawnictwo: Ministerstwo Kultury i Sztuki, Zarząd Muzeów i Ochrony Zabytków, Ośrodek Dokumentacji Zabytków, PWN
Miejsce wydania: Warszawa, 1971
Sztuka Ziemi Krakowskiej
Autor : Tadeusz Chrzanowski, Marian Kornecki
Wydawnictwo : Wydawnictwo Literackie, 743, [1] s. : il. ; 25 cm
Miejsce wydania : Kraków, 1982
gmina: Osiek
powiat: oświęcimski
(najedź kursorem myszy na zdjęcie, aby uaktywnić strzałki nawigacyjne)