Przeskocz do treści
zabytkowe sklepienie

Kaplica pw. Nawiedzenia i Zwiastowania NMP w Dalewicach

Najstarsze wzmianki źródłowe dotyczące wsi Dalewice (Dalowice), znajdującej się obecnie w powiecie proszowickim, sięgają końca XIII wieku. Wieś stanowiła początkowo własność rycerską i należała do powstałej w drugiej połowie XIII wieku parafii św. Jakuba Większego w Niegardowie. W 1414 roku Gniewosz herbu Strzegomia, właściciel wsi, sprzedał część Dalewic Władysławowi Jagielle za 1200 grzywien wraz z prawem do istniejącej tu kaplicy.

KAPLICA PW. NAWIEDZENIA I ZWIASTOWANIA NMP W DALEWICACH, fot. P. Kasprzycka (MIK, 2014) CC BY SA 3.0
KAPLICA PW. NAWIEDZENIA I ZWIASTOWANIA NMP W DALEWICACH, fot. P. Kasprzycka (MIK, 2014) CC BY SA 3.0

Później zarówno sama wieś Dalewice, jak i okoliczne dobra, zmieniały kolejno właścicieli – należeli do nich m.in. ród Toporczyków z Rytra, Stanisław Sobek, kasztelan sądecki, rodziny Kraczkowskich, Dębskich, Siemianowskich, Niemojewskich, Mieroszewskich – by trafić pod koniec XIX wieku w ręce Dunikowskich. Dunikowscy do 1945 roku byli właścicielami dalewickiego dworu, który po upaństwowieniu przejęła miejscowa szkoła rolnicza. Niestety od końca lat 60. podlegał systematycznej dewastacji i dziś nie ma już po nim śladu, a otaczający go niegdyś ogród dworski zatracił wszelkie cechy kompozycyjne.

Drewniana kaplica pw. Nawiedzenia i Zwiastowania NMP wznosi się w zachodniej części wsi na niewielkim pagórku. Niegdyś otaczał ją wieniec starych lip. Pierwsza, zapewne także drewniana świątynia na tym miejscu wzmiankowana była już w XV wieku. Jednak prawdopodobnie ok. 1560 roku została spalona przez Sobka z Sulejowa, właściciela Dalewic, podskarbiego koronnego aktywnie zaangażowanego podówczas w ruch reformacyjny. W 1652 roku ks. Szymon Lodyński (Łodensis), pleban z Jangrota i jednocześnie dalewicki prebendarz, wystawił na tym samym miejscu nową kaplicę swoim kosztem. W 1874 roku kaplica została wyremontowana, m.in. zmieniono gont i na dachu umieszczono nową wieżyczkę na sygnaturkę.

W 1878 roku kaplica została po raz pierwszy okradziona, skutkiem czego część wyposażenia przeniesiono do kościoła w Niegardowie.

Kaplica w zasadzie nie zmieniła swojego pierwotnego kształtu, poza dobudowaniem w 1914 roku niewielkiej zakrystii na jej północnej ścianie. Wszystkie ściany i stropy we wnętrzu kaplicy pokrywają polichromie figuralne bądź roślinne pochodzące z drugiej połowy XVII wieku, częściowo przemalowane w kolejnym stuleciu. Szczególną uwagę zwracają postacie świętych dziewic: Agnieszki, Cecylii, Doroty i Apolonii namalowanych w prezbiterium, a także zawieszony nad wejściem do zakrystii obraz z 1647 roku przedstawiający Jezusa w mistycznej studni, z którego boku do kielicha wytryska krew. W kaplicy w 2014 roku rozpoczęto prace konserwatorskie obejmujące polichromię.

Kościół w pierwszych latach XXI wieku został ponownie, aż dwukrotnie, okradziony, ubytki widoczne są do dziś.

Jakub de Voraginy, Złota legenda, Kraków 2003. Wiśniewski J., Dekanat miechowski, Radom 1917. Samp J., Legendy gdańskie, Gdańsk 2000. Wąsowicz H., Chronologia średniowieczna, Lublin 2013. Zajdler L., Dzieje zegara, Warszawa 1977.

Dane teleadresowe:

adres: Dalewice

gmina: Koniusza

powiat: proszowicki

GPS: N: 50° 13’ 45” E: 20° 13’ 39”

Dwór w Modlnicy (najedź kursorem myszy na zdjęcie, aby uaktywnić strzałki nawigacyjne)