Zespół Pałacu Arcybiskupiego w Krakowie

Krakowski zespół budynków Pałacu Arcybiskupiego zajmuje teren ograniczony ulicą Franciszkańską, Plantami i ulicą Wiślną. Od momentu swego powstania był przeznaczony na siedzibę biskupów krakowskich.

Istniejący już w latach 80. XIV w. pałac rozbudował w kolejnym stuleciu kardynał Zbigniew Oleśnicki. Z tego czasu zachowane są najstarsze elementy – średniowieczne portale i fragmenty murów w piwnicach. W 1462 r. pożar tak zniszczył budynek, że przez wiele lat stał on pusty. Odrestaurował go w połowie XVI w. biskup Andrzej Zebrzydowski. Prace wykonane za rządów biskupa Piotra Myszkowskiego (1577-1591) nadały mu wygląd renesansowej rezydencji. Pozostała po nich trójarkadowa loggia dziedzińca (włączona w mury parteru) oraz portal z herbem biskupa – Jastrzębiec.

Obecny wygląd pałacu pochodzi głównie z okresu rozbudowy dokonanej przez biskupa Piotra Gębickiego w latach 1643-1647. Nawiązywała ona do architektury Włoch północnych, a pozostały po niej wspaniałe portale. Zniszczony w czasie najazdu szwedzkiego pałac poddano na polecenie biskupa Jana Małachowskiego pracom renowacyjnym, zakończonym w 1692 r. Do dzisiaj można podziwiać zachowane marmurowe portale z biskupim herbem Nałęcz oraz dekorację sklepienia sieni w skrzydle zachodnim.

W XVIII stuleciu pałac podupadł, ale dzięki biskupowi Andrzejowi Załuskiemu stał się kulturalnym salonem Krakowa. Jednak na początku XIX w. rezydencja popadła w ruinę, z której podźwignął ją biskup Jan Paweł Woronicz. Od 1815 r., we współpracy z architektem Szczepanem Humbertem i malarzem Michałem Stachowiczem, odnowił on skrzydło południowe oraz kaplicę. Wnętrza urządzono rzeźbami i obrazami nawiązującymi do historii Polski. Niedługo potem, w 1850 r., wielki pożar Krakowa zniszczył budynek.

Ostatniej odnowy pałacu dokonał po 1879 r. biskup Albin Dunajewski, dzięki finansowemu wsparciu Katarzyny Adamowej Potockiej. Prace prowadził architekt Tomasz Pryliński; objęły one elewacje, budowę nowych szczytów oraz wyposażenie wnętrz, a szczególnie kaplicy pałacowej. Pomimo wielu zniszczeń rezydencja biskupów krakowskich zgromadziła w swych wnętrzach wiele cennych detali architektonicznych i dzieł sztuki.

W ostatnich latach szczególnego znaczenia nabrało pałacowe okno wychodzące na ulicę Franciszkańską, z którego papież Jan Paweł II prowadził wieczorne spotkania podczas swoich kolejnych pobytów w Krakowie.

Pamiątka z Krakowa. Opis tego miasta i jego okolic przez Józefa Mączyńskiego, z rycinami i planami, część III
Autor: Józef Mączyński
Wydawnictwo: nakładem i drukiem Józefa Czecha (reprint: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1989)
Miejsce wydania: Kraków, 1845

Pałac Biskupi w Krakowie
Autor: Stanisław Tomkowicz
Wydawnictwo: Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa
Miejsce wydania: Kraków, 1933

Rekonstrukcja apartamentu
Autor: Marta Samek
Publikowany: Spotkania z Zabytkami, nr 10, R. 2001

Przechadzka po starym Krakowie: krótki przewodnik dla zwiedzających
Autor: Michał Rożek
Wydawnictwo: Oficyna „Cracovia”
Miejsce wydania: Kraków, 1991

Architektura i urządzenie wnętrz pałacu biskupiego w Krakowie (XIX-XIX w.)
Autor: Michał Rożek
Publikowany: Rocznik Krakowski, T. XLV (45): 1974, s. 19-43

Pałace miejskie Krakowa pierwszej połowy XIX w.
Autor: Waldemar Komorowski
Publikowany: Teki Krakowskie, nr XIII, R. 2001

Biskupi gmach: poznaj taki Kraków
Autor: MAM
Publikowany: Gazeta Wyborcza, nr 290, R. 1996

Przewodnik po zabytkach i kulturze Krakowa
Autor : Michał Rożek
Wydawnictwo : PWN
Miejsce wydania : Warszawa, Kraków, 1993

Kleynoty Stołecznego Miasta Krakowa albo Koscioły, y co w nich jest widzenia godnego y znacznego, w Krakowie, w Drukarni Akademickiey, r. 1745
Autor: Piotr Jacek (Hiacynt) Pruszcz
Wydawnictwo: KAW (fotooffset wyd. J. Turowskiego, Kraków 1861)
Miejsce wydania: Kraków, 1983

Historia i architektura Krakowa w zarysie
Autor: Jacek Purchla, Marcin Fabiański
Wydawnictwo: Wydawnictwo Literackie
Miejsce wydania: Kraków, 2001

Kraków na starej fotografii
Autor: Wanda Mossakowska, Anna Zeńczak
Wydawnictwo: Wydawnictwo Literackie
Miejsce wydania: Kraków, 1984

Kraków: przewodnik historyczny
Autor: Michał Rożek
Wydawnictwo: Wydawnictwo Dolnośląskie
Miejsce wydania: Wrocław, 1997

Ulicami Krakowa
Autor: Jerzy Kossowski, Leszek Ludwikowski
Wydawnictwo: Wydawnictwo Artystyczno- Graficzne
Miejsce wydania: Kraków, 1968

Encyklopedia Krakowa
Red. : red,. prowadzący Henryk Stachowski ; aut. Elżbieta Adamczyk [et al.]
Wydawnictwo : Warszawa ; Kraków : Wydawnictwo Naukowe PWN. – XIV, [2], 1135, [1] s. : il. ; 30 cm.
Miejsce wydania : Warszawa, Kraków, 2000

Sztuka Krakowa
Autor : Tadeusz Dobrowolski
Wydawnictwo : Wydawnictwo Literackie, wyd. V, (red.) Władysław Leśniewski
Miejsce wydania : Kraków, 1978

Przewodnik po zabytkach i kulturze Krakowa
Autor: Michał Rożek
Wydawnictwo: Wydawnictwo Naukowe PWN
Miejsce wydania: Warszawa, Kraków, 2000

Przewodnik po zabytkach i kulturze Krakowa
Autor : Michał Rożek
Wydawnictwo : [Wyd. 2]. – Wydawnictwo Naukowe PWN. Oddział. – 718 s. : il., pl. ; 21 cm.
Miejsce wydania : Warszawa, Kraków, 1997

Przewodnik po zabytkach i kulturze Krakowa
Autor: Michał Rożek
Wydawnictwo: PWN
Miejsce wydania: Warszawa, Kraków, 1993

Kraków. Przewodnik dla zwiedzających miasto i jego okolice
Autor: Karol Estreicher
Wydawnictwo: nakładem Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, druk W. L. Anczyca i Spółki
Miejsce wydania: Kraków, 1938

Kraków. Przewodnik dla zwiedzających miasto i jego okolice, wyd. III rozszerzone
Autor: Karol Estreicher
Wydawnictwo: wyd. Łódzkie Zakłady Graficzne, Krajowa Agencja Wydawnicza (reprodukcja techniką fotooffsetową: nakładem Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, Kraków 1938)
Miejsce wydania: Kraków, 1989

Zabytki architektury i budownictwa w Polsce, z. 7: Województwo Krakowskie
Autor: Marian Kornecki, Andrzej Fischinger, Lepiarczyk Józef, Tadeusz Chrzanowski
Wydawnictwo: Ministerstwo Kultury i Sztuki, Zarząd Muzeów i Ochrony Zabytków, Ośrodek Dokumentacji Zabytków, PWN
Miejsce wydania: Warszawa, 1971

Dane teleadresowe:

adres: ul. Franciszkańska 3, Kraków

gmina: Kraków

powiat: Kraków

GPS: N: 50° 3' 32", E: 19° 56' 5"

gospodarz: Archidiecezja Krakowska

www: http://www.diecezja.pl

e-mail: [email protected]

telefon: 12 628 81 00

Obiekty w pobliżu:

(najedź kursorem myszy na zdjęcie, aby uaktywnić strzałki nawigacyjne)