Zespół dawnej zajezdni tramwajowej w Krakowie
Krakowska zajezdnia tramwajowa powstała na peryferiach miasta, na pustkach nadwiślańskich przy ulicy św. Wawrzyńca, w sąsiedztwie gazowni. W 1882 roku powstały pierwsze budynki: wozownia, stajnia i szpital koński – był to bowiem tramwaj konny. W 1900 roku według projektu Karola Knaussa zbudowano wielofunkcyjny kompleks wozowni tramwaju elektrycznego wąskotorowego, hali warsztatowej oraz zakładowej elektrowni prądu stałego. W 1912 roku wszczęto budowę zaplecza dla tramwaju Wielkiego Krakowa: elektrycznego normalnotorowego; dalsza rozbudowa, po drugiej stronie ulicy, nastąpiła w 1913 roku. Na tym potencjał terenu się wyczerpał, choć jeszcze w latach dwudziestych powstały małe budynki dla obsługi autobusów i zaplecza, a samo miejsce należało już do centrum rozrastającego się Krakowa.
Funkcje zespołu zmieniały się: od głównych – obsługi taboru – do pomocniczych, warsztatowych, składowych, z czym łączyło się ekstensywne użytkowanie. W końcu XX wieku zespół został opuszczony. Wtedy to, w 1998 roku, uchwałą Rady Miasta Krakowa utworzono Muzeum Inżynierii Miejskiej w najstarszej części zespołu. Rozpoczęto odnowę konserwatorską budowli, od 2007 roku w ramach Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego, dofinansowywanego przez UE.
Pierwsza krakowska zajezdnia komunikacji miejskiej jest zabytkiem wyjątkowym na tle polskim i europejskim – rozwój komunikacji miejskiej od XIX wieku sprawiał, że zwykle najstarsze obiekty zajezdni w Europie likwidowano i zastępowano nowymi, dostosowanymi do nowych warunków. Tu zaś zachował się komplet głównych obiektów z epoki tramwaju konnego, z epoki tramwaju elektrycznego i z początku epoki autobusów – czyli dokument aż trzech z czterech głównych etapów historycznej ewolucji komunikacji miejskiej.
„Czas”: 30 października 1857; 22 grudnia 1857; 23 grudnia 1857; 3 marca 1858; 18 czerwca 1858; 7 września 1858; 3 września 1880; 25 sierpnia 1881; 1 listopada 1882; 3 listopada 1882; 18 listopada 1882; 17 marca 1901; 20 lutego 1905.
Energetyka krakowska, red. W. Kania, Kraków 2005.
Kołodziej J., Krakowskie tramwaje, Rybnik 2010.
Kucharski J., Zarys komunikacji autobusowej w Krakowie w latach 1927–39, [w:] Materiały i studia sekcji historycznej MPK, Kraków 1988, nr 2.
Mleczko G., 150 lat Gazowni Krakowskiej, Kraków 2006.
Strzetelska-Ciechan J., Baster Z., Latarnie gazowe XIX-wiecznego Krakowa, „Rocznik Krakowski” 1989, t. LV.
adres: ul. św. Wawrzyńca 15, Kraków
gmina: Kraków
powiat: Kraków
GPS: N: 50° 2' 59", E: 19° 56' 50"
gospodarz: Muzeum Inżynierii Miejskiej w Krakowie
telefon: 12 421 12 42
- Zespół gazowni miejskiej w Krakowie
- Zespół dawnej zajezdni tramwajowej w Krakowie
- Zespół elektrowni miejskiej w Krakowie
- Kościół i klasztor oraz szpital Zakonu Bonifratrów w Krakowie
- Park im. Wojciecha Bednarskiego w Krakowie
- Centrum Szkła i Ceramiki w Krakowie
- Założenie klasztorne oo. Paulinów Na Skałce w Krakowie