Kościół i klasztor oo. Reformatów w Wieliczce

Wieliczka wspominana jest w dokumentach już w latach 1123-1127, a jej pierwsza lokacja miała miejsce w 1290 r. Prawa magdeburskie nadał miastu Kazimierz Wielki w 1368 r. i wtedy otoczono je murami obronnymi. Wieliczka rozwijała się pomyślnie, głównie dzięki kopalni soli. W XVII w. dotknął ją szereg klęsk – epidemie, pożary, a nawet trzęsienie ziemi.

W tym właśnie czasie, w 1623 r., przybyli do Wieliczki franciszkanie reformaci. Jesienią tegoż roku wybudowali na uboczu miasta, na terenie ofiarowanym przez mieszczan wielickich kaplicę i niewielki dom klasztorny. Rok później rozpoczęli budowę kamienno-ceglanego kościoła, a w latach 1650-1655 wznieśli murowany klasztor na planie czworoboku, z wewnętrznym wirydarzem. Pożar w 1718 r. poczynił znaczne szkody, lecz zespół klasztorny szybko odbudowano. W czasie ostatniej dużej rozbudowy wzniesiono nowicjat (1928), nadbudowano trzy skrzydła oraz zbudowano nowe, zachodnie skrzydło klasztoru. Prace wykonano według projektu Michała Guzikowskiego.

Kościół pw. Stygmatów św. Franciszka Patriarchy jest pierwszą murowaną świątynią małopolskiej prowincji reformatów. Wejście do kościoła poprzedza obecnie dziedziniec, ogrodzony murem z bramkami i czternastoma stacjami Męki Pańskiej. W szczycie fasady zachodniej znajdują się trzy płaskorzeźby: Stygmatyzacja św. Franciszka, św. Antoni Padewski i św. Piotr z Alkantary. Kościół jest jednonawowy, z wnękami na ołtarze, nakryty sklepieniem kolebkowym z lunetami. Wnętrze świątyni pokrywa polichromia o motywach roślinnych i symbolicznych, namalowana w 1928 r. według projektu Jana Bukowskiego. Na ścianie pomiędzy nawą a prezbiterium widnieje malowany wizerunek św. Franciszka otrzymującego stygmaty na górze Alverno.

Ołtarze wykonane z drewna dębowego pochodzą z 1. poł. XVIII w. W ołtarzu głównym, ufundowanym przez rodzinę Grabowskich z Wieliczki, znajduje się XVIII-wieczny, drewniany krzyż, a po obu jego stronach figury św. Ludwika, króla Francji, i św. Elżbiety Węgierskiej. Warto jeszcze zajrzeć do nowo wybudowanej kaplicy po lewej stronie nawy, gdzie znajduje się XVII-wieczny obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem, malowany w technice tzw. tempery tłustej na płycie kamiennej. Obraz ten przeniesiono do kościoła z kaplicy przydrożnej, sto¬jącej w miejscu, gdzie później zbudowano klasztor.

Tekst: B. Sanocka  (2008)